MEB tarafından 2017 yılında öğretmen yeterliliklerini belirlemek için yapılan çalışmalar sonucunda Avrupa Birliği ülkeleriyle uyumlu olacak şekilde 6 ana yeterlilik alanı belirlenmiştir:[1]
- Kişisel ve mesleki değerler-mesleki gelişim,
- Öğrenciyi tanıma,
- Öğrenme ve öğretme süreci,
- Öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme,
- Okul, aile ve toplum ilişkileri, program ve içerik bilgisi.
Bu yeterlilik alanlarının her bir başlığı hazırlanan raporda ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Bu yeterliliklere göre öğretmenlerin gelişmeye teşvik edilmesi, öğretmen yeterliklerine göre ölçme değerlendirme ve performans analizi çalışmalarının yapılması tavsiye edilmiştir. Ölçme ve değerlendirme çalışmaları öğretmenin öz değerlendirme yapması ve performansının ölçülmesi olarak iki kategoride ele alınmıştır. Öğretmenlerin bu yeterlilikler çerçevesinde yetiştirilmesi ve desteklenmesi için hizmet içi eğitim çalışmalarının yapılması öngörülmüştür. Fakat öğretmen performanslarının ölçülmesi ve buna göre hizmet içi eğitime yönlendirilmesine dair bugüne kadar bir çalışma yapılmamıştır.
MEB tarafından yapılan (2017) öğretmen yeterliliklerini belirleme çalışmasının yararlı bir çalışma olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte bu yeterliliklerin aradan geçen 4 yıllık zaman sürecinde güncellenmeye ihtiyacının olduğu anlaşılmaktadır. 20 Milli Eğitim şurasında öğretmenlerin mesleki gelişiminin ayrı bir gündem başlığı olarak ele alınması bu konuda bir çalışma yapılacağının bir işareti olarak kabul edilebilir. 2017 Öğretmen yeterlilikleri belgesinde eksik olduğu görülen yeterlilik alanları bulunmaktadır. Özellikle aradan geçen 4 yıllık zamanda dünyada önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu nedenle 21. Yüzyıl öğretmen yeterliklerinin yeniden belirlenmesine ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır.
Gelen (2017) tarafında yapılan bir çalışmada ABD’de uygulanan bir projede 21. Yüzyıl öğretmen yeterliliklerinin şu şekilde ele alındığı belirtilmektedir:
- Öğrenme ve Yenilik Becerileri
- Eleştirel Düşünme ve Problem Çözme Becerileri
- Yaratıcı Düşünme ve Yeniliği Uygulama Becerileri
- İletişim ve İş birliği Becerileri
- Bilgi, Medya ve Teknoloji Becerileri
- Bilgi Okur-yazarlığı
- Medya Okur-yazarlığı
- Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) Okur-yazarlığı
- Yaşam ve Kariyer Becerileri
- Esneklik ve Uyum
- Girişimcilik ve Öz-Yönelim
- Sosyal ve Kültürlerarası Beceriler
- Üretkenlik ve Sorumluluk
- Liderlik ve Sorumluluk[2]
Kozikoğlu ve Özcanlı (2020) tarafından yapılan bir çalışmada ise öğretmenlerin 21.yüzyıl öğreten becerileri ile mesleğe adanmışlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarında aşağıdaki önerilerde bulunulmuştur:
1- 21.yy öğreten becerileri ve mesleğe adanmışlık durumlarında mesleki deneyim ve branşa göre oluşan farklılıklar düşünüldüğünde, öğretmenlere meslektaşlarıyla daha fazla etkileşim kurabilecekleri, olumlu ilişkiler geliştirebilecekleri ve birbirlerinin tecrübelerinden faydalanacakları çalışma ortamları sunulabilir.
2. Öğretmenlik mesleğinin toplum üzerindeki etkisi ve önemli rolü ön plana çıkarılarak öğretmenlerin maddi unsurlardan ziyade kendi mesleklerinin saygınlığı ile motive olmaları sağlanabilir.
3. Lisansüstü eğitim yapmak istemeyen, ortaokul ve lisede çalışan, mesleğe yeni başlamamış ancak fazla tecrübe sahibi olmayan öğretmenler ile özellikle Yabancı Dil, Türkçe-Sosyal alanlar ve Matematik-Fen bilimleri öğretmenleri için 21.yy öğreten becerilerini geliştirecek çalışmalar (panel, sempozyum, konferans, çalıştay) yapılabilir.
4. Bu çalışma tüm okul kademelerinde gerçekleştirildiği için başka bir çalışmada sadece belli bir kademede görev yapan öğretmenler ile çalışılabilir. Bu çalışma, çevrimiçi veri toplama yöntemi ve nicel araştırma deseniyle sınırlıdır. İleriki çalışmalarda doğrudan öğretmenlere ulaşılarak ölçekler uygulanabilir. Ayrıca, karma araştırma deseni yoluyla konu derinlemesine araştırılabilir.[3]
Yavuz ve arkadaşları (2015) tarafından yapılan bir araştırmanın sonuç raporunda araştırma bulgularından hareketle aşağıdaki öneriler sunulmuştur:
1. Öğretmen eğitimi lisans düzeyinde araştırma odaklı olmalı daha sonrasında ise yüksek lisans eğitimi ile tamamlanmalıdır.
2. Uygulama ve teori arasında denge oluşturmak için okullardan daha çok yararlanılarak, öğretmen adayı öğrencilerin uygulama olanakları artırılmalıdır.
3. Öğretmenlik mesleğine başladıktan sonra, meslekî gelişim, eğitim fakülteleri ile iş birliği içerisinde devam etmelidir.
4. Öğretmen adayı öğrencilerin öğrenci değişim programları kapsamında yurt dışı deneyimleri artırılmalıdır. SDU International Journal of Educational Studies, 2(2), 2015, Page 60-71 Yavuz, Özkaral, & Yıldız SDU IJES (SDU International Journal of Educational Studies) 70
5. Öğretmen adayları ve öğretmenlerin bilişim ve iletişim teknolojileri yeterlikleri artırılarak öğrenme ortamlarında öğretim teknolojilerinden daha fazla yararlanabilmelerinin önü açılmalıdır.
6. Öğretmen adaylarının eğitiminde ve öğretmen meslekî gelişim eğitimlerinde meslekî beceriler kazandırmanın yanı sıra, meslekî değerler ve bağlılık kazandırılmaya yönelik eğitimler de verilmelidir.
7. Öğretmen adayı ve öğretmen eğitimlerinin günün ve geleceğin ihtiyaçlarına yönelik araştırma temelli olarak belirlenerek kesintisiz sürdürülmesi sağlanmalıdır.[4]
Bu açıklamalar ışığında 21. Yüzyıl öğretmenlik becerilerini şu şekilde özetleyebiliriz:
- Esneklik, gelişmeye açık olmak, öğrenmeyi öğrenme becerileri,
- Bilişim teknolojilerini etkili kullanma becerisi,
- Algoritma yönetimi ve sosyal medya kullanımı ve yönetimi becerileri,
- Sosyal medyanın eline ve diline düşüp malzeme olmaktan korunarak öğretmenlik yapma becerisi,
- Uzaktan eğitimin getirdiği uzaktan öğretim teknikleri ve motivasyon becerileri,
- Sağlık ve hijyen kurallarına uyarak, umutsuzluk güçlüklerle baş ederek hayatta kalma becerileri,
- İklim değişimine bağlı olarak sürdürülebilir kalkınma için eğitim, çevreyi koruma ve doğa ile iç içe yaşama becerileri.
21. Yüzyılda çocuklarımıza yaşanabilir bir dünya bırakmak, sağlığımızı koruyacak biçimde yaşayıp sağlıklı bir şekilde hayatta kalmak, sağlıklı nesiller bırakacak şekilde aileler kurabilmek, sosyal medyanın oyuncağı olmadan öğretmenlik yapabilmek, fiziki saldırılardan korunmak için yakın döğüş ve savunma tekniklerini bilmek ya da buna ihtiyaç bırakmayacak sorun ve çatışma yönetimini başarmak, uzaktan ders anlatma uzmanı olmak ve etkili teknoloji kullanımı ve algoritma yönetimi becerilerini öğrenmek en gerekli ihtiyaçlar olarak karşımızda duruyor.
[1] https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf
[2] Gelen, İ. (2017). P21-Program ve Öğretimde 21. Yüzyıl Beceri Çerçeveleri (ABD Uygulamaları) . Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi , 1 (2) , 15-29 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/jier/issue/33877/348852
[3] Kozikoğlu, İ. & Özcanlı, N. (2020). Öğretmenlerin 21. Yüzyıl Öğreten Becerileri ile Mesleğe Adanmışlıkları Arasındaki İlişki . Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi , 9 (1) , 270-290 . Retrieved from http://cije.cumhuriyet.edu.tr/en/pub/issue/53201/579925
[4] Yavuz, M. , Özkaral, T. & Yıldız, D. (2015). Uluslararası Raporlarda Öğretmen Yeterlikleri ve Öğretmen Eğitimi . SDU International Journal of Educational Studies , 2 (2) , 60-71 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/sduijes/issue/20864/223881
