Archive 10/10/2021

Nicel ve Nitel Eğitim Araştırmaları

Yorum yapın , , ,

Dr. Nadir Çomak

Nicel ve Nitel Eğitim Araştırmaları

Araştırma yöntem ve teknikleri konusunda yeterli olmak bilimsel bir araştırmaya başlamak, yürütmek ve değerlendirmek için son derece önemlidir. Bilimsel araştırma yapan kişilerin karşılaştığı en önemli güçlük metodoloji eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu eksikliğin tamamlanması için bilimsel bir araştırmaya başlayacak olanların yapacağı birinci adım ya bir bilene danışmak ya da en iyi kaynaklara ulaşmaktır.

Akademik çalışmalara danışmanlık yapan akademisyenler öğrencilerine elbette yardımcı olmaktadır. Bu yardımının derecesi ve miktarı yine öğrencinin danışmanıyla kuracağı iyi iletişime göre değişecektir. Araştırmacının danışmanıyla iletişimi ne kadar iyi olursa olsun bir danışanın danışmanı çok fazla yormaması gerekir. Bunun içinde öğrencinin araştırma metodolojisi konusundaki teorik eksikliklerini tamamlaması beklenir. Böylece danışmanından alabileceği kısıtlı zamanda doğru soruları sorarak doğru cevapları almak noktasında avantajlı bir konuma gelebilir. Öğrencinin bu avantajı yakalayabilmesi için literatürü tarayarak bilgi eksikliği olan konuları öğrenmesi gerekmektedir. Bunu yapmak için de doğru kaynaklara ulaşmak önemlidir.

Sosyal bilimlerde araştırma teknikleri konusunda lisans eğitimi düzeyinde dersler vermiş olmamla birlikte eğitim araştırmalarında yetersiz olduğumu hissederek kaynak araştırmaya başladım. Son aylarda incelediğimi bir kaynaktan çok yararlandım. Bu yazımda sizlere eğitim araştırmaları konusunda okuyup yararlandığım John W. Creswell tarafından yazılmış olan Eğitim Araştırmaları kitabını sıcağı sıcağına tanıtmak istiyorum. EDAM yayınları tarafından çok geniş bir akademik kadro desteği ile tercüme edilip yayına hazırlanmış olan bu kitap 852 sahifeden ve 3 kısım ile 17 bölümden oluşuyor. Kitabın başarılı bir tercüme çalışması olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Kitabı incelediğinizde ilk olarak sistematik olarak son derece düzenli olması dikkati çekiyor. Kitabın her bölümünde aynı sistematik sıra takip ediliyor ve kitap bu sıralamaya göre işleniyor. Bu sistematiği şöyle özetleyebiliriz:

  1. Güçlü bir konu başlığı seçilmiş olması,
  2. Konunun ana başlıklarının alt başlıklar halinde verilmesi,
  3. Bölümdeki anahtar düşüncelerin verilmesi,
  4. Araştırmadan yararlananlar için faydalı bilgiler sunması,
  5. Kavramların değerlendirilmesi ve araştırmanın değerlendirilmesi,
  6. Konuya göre değişen çalışma örneklerinin paragrafların yanındaki boşlukta paragrafın metodolojik olarak tanımlanması yapılıyor.

Bu sıralama bütün bölümlerde ritmik olarak tekrar ediyor ve konuyu anlamanıza yardımcı oluyor. Konular işlenirken işlenen başlık metin içinde renkli (dijital baskıda) ya da koyu renkle verilerek kısaca yeniden tanımlanıyor. Böylece kitaptaki tanımları takip etmek son derece kolaylaşıyor. Bölüm sonlarında anlatılan konu ile ilgili bir araştırma örneği vermiş olması ise öğrendiğiniz teorik bilgileri pekiştirmeniz için kolaylık sağlıyor.

Kitabın I. Kısmını oluşturan Eğitim Araştırmalarına Girişin 1. Bölümünde nitel ve nicel yaklaşımları kullanarak araştırma yürütme süreci anlatılıyor. Konunun kolay anlaşılması için, araştırma sürecinin 6 adımı, 6 adımda nitel ve nicel araştırmaların özellikleri, araştırma yürütmede önem taşıyan etik meseleler maddeler halinde ve anlaşılır bir şekilde anlatılıyor. Bu sistematik anlatım tarzı her bölümde konuya göre özelleştirilerek yapılıyor.

II. Kısımda araştırma sürecinin adımları ela alınıyor. 2. Bölümde araştırma probleminin tanımlanması başlığı yer alıyor. Bu başlıkta problemin tanımlanmasında nitel ve nicel çalışmalarda karşımıza çıkan farklılıklar örneklerle ele alınıyor. “Problem İfadesi” bölümünün yazılması için stratejiler veriliyor.

3. Bölümde literatür taramasının önemi ve literatür taramasında izlenecek 5 adım ele alınıyor. Literatür taraması yapılırken zaman kaybetmemek ve literatür taraması için anahtar kavramları belirlemek, literatür özeti çıkarmak konuları anlaşılır bir şekilde açıklanıyor.

4. Bölümde amaç ve araştırma soruları veya hipotezleri belirleme konusu ele alınıyor. Nicel ve nitel araştırmalara ayrı ayrı olmak üzere amaç ifadesi, araştırma soruları, hipotezler, araştırma hedefleri açıklanıyor. Nicel araştırma ile nitel araştırma arasında hipotez ve olguları belirleme konusunda yaptığı ayrım araştırmacıya ciddi bir farkındalık kazandırıyor. Nitel araştırmaların bir süreç araştırması olduğundan hareketle araştırma sorularının ve olguların belirlenmesinin önemine dikkat çekiliyor. Nitel araştırma soruları ve nitel amaç ifadelerinin belirlenmesinin altını çiziyor.

5. Bölümde nicel veri toplama teknikleri ele alınıyor. Veri toplamaya ne zaman ve nereden başlanacağı ve hangi etik ilkelere dikkat edileceği ve hangi izinlerin alınacağı konusu işleniyor. Bu konu nicel çalışmalarda son derece önemli olan bir konu olmakla birlikte nicel ve nitel veri toplama yöntemi arasındaki farklılıklara ve benzerliklere de dikkat çekiliyor.

6. Bölümde nicel verileri analiz etme teknikleri ele alınıyor. Verilerin hazırlanması, analiz edilmesi ve raporlanması detaylı bir şekilde açıklanıyor. Bu bölüm araştırmacıların hangi programları nasıl ve ne zaman kullanacakları konusunda aydınlatıcı bilgi veriyor.

7. Bölümde nitel veri toplama konusu açklanıyor. Nitel verilerin ne zaman ve nerelerde toplanacağı 5 adımda anlatılıyor. Nitel veri toplarken takip edilecek prosedür ile alınacak izinler ve dikkat edilmesi gereken etik konular açıklanıyor.

8. Bölümde nitel verilerin analiz edilmesi konusu işleniyor. Verilerin hazırlanması ve analiz edilmesi, kodların ve frekansların belirlenmesi, ana temaların oluşturulması basamakları anlaşılır bir şekilde izah ediliyor. Verilerin yorumlanması ve rapor haline getirilmesi örnek çalışmalarla sunuluyor.

9. Bölümde araştırmanın raporlanması ve değerlendirilmesi konusu işleniyor. Araştırmacılar için rapor yazımına başlamak bazen aşılmayacak bir dağ gibi gelebilir. Bu aşılmaz zannedilen engelleri aşmak için raporlamanın teknik detaylarını bilmek gerekir. Bu bölümde yazım teknikleri, etik konular ile raporun kalitesinin artırılmasına yönelik tavsiyelerde bulunuluyor.

III. Kısımda araştırma desenleri ele alınıyor. Bu kısımdaki 10. Bölümde deneysel desenler ele alınıyor. Deneysel desenlerde değişkenler konusunda özellikle dikkat çekiliyor. Bağımlı ve bağımsız değişken ayrımının iyi yapılmasının çalışmanın kalitesine yaptığı etki ortaya konuluyor. Deneysel desen çeşitleri ile deneysel desenlerde karşılaşılan etik sorunlar ayrıntılı bir şekilde anlatılıyor.

11. Bölümde korelasyon desenler konusu işleniyor. Korelasyon desen türlerinin neler olduğu açıklandıktan sonra korelasyon desen türlerinin temel özelliklerine yer veriliyor. Çok değişkenli analizler ve ilişkisel analizlerde karşılaşılan etik meselelere değiniliyor. İncelenebilecek ek kaynaklara yer verilerek konu sona eriyor.

12. Bölümde tarama araştırma desenleri üzerinde duruluyor. Tarama deseni nedir? Ne zaman geliştirilmiştir ve ne zaman kullanılır konuları açıklanıyor. Tarama desen türleri ve çalışmanın genel özelliklerine yer veriliyor. Anketlerin özelliklerine detaylı olarak değinilerek postalanan anketlerde karşılaşılan sıkıntılara çözüm önerileri sunuluyor. Tarama araştırmasının uygulanmasındaki adımlar ile ortaya çıkabilecek etik sorunlar hakkında bilgi veriliyor.

13. Bölüm gömülü teori desenine ayrılmış. Son zamanlarda eğitim araştırmalarında sıkça başvurulduğunu gördüğümüz bu araştırma deseni yeni bir teori ve yaklaşım geliştirmek için oldukça yararlı bir yaklaşım olarak detaylı biçimde işleniyor. Gömülü desen türlerinin özellikleri ve uygulama adımları açıklanıyor. Ortaya çıkabilecek etik sorunlar hakkında bilgiler veriliyor.

14. Bölümde etnografik desenler konusu ele alınıyor. Kültürel temalar ele alınarak ne zaman etnografik çalışmaları yürütülebileceği, bu desenin temel özellikleri ve uygulama adımları ile etik konulara yer veriliyor.

15. Bölümde, anlatı araştırma desenleri üzerinde duruluyor. Bireysel tecrübelerin öneminden bahisle anlatı ve öykü çalışmalarının bir ya da iki kişi ile detaylı olarak yapılabileceğine dikkat çekilerek yürütülen nitel görüşme süreci, not alma, ses kaydı, kod, frekans ve temaların oluşturulması, öykünün yeniden yazımı ve son raporun yazımına kadar anlatı deseni ayrıntılı bir şekilde işleniyor. Etik konulara her bölümde olduğu gibi burada da değiniliyor.

16. Bölümde karma yöntem desenleri üzerinde duruluyor. Nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte nasıl kullanılacağına dair farklı yaklaşımlar izah ediliyor. Nicel ve nitel araştırmaların başlama sıraları ile yapılan çalışmaların uyumlu bir şekilde sunulması ve kusursuz bir raporun nasıl yazılacağı üzerinde duruluyor. Karma desene ne zaman ihtiyaç duyacağı ve yapılan akademik çalışmayı nasıl daha etkili hale getireceğine yer veriliyor.

17. Bölümde eylem araştırması desenlerine yer veriliyor. Özellikle eğitim araştırmalarında süregelen ve çözülemeyen sorunların çözümünde kullanılabileceği tavsiye ediliyor. Paydaşların katılımı ile eğitim faaliyetleri devam ederken sınıfta ve okulda güncel eğitim sorunlarına çözüm bulunması ve bu çözümlerin sıcağı sıcağına uygulayıcılara rapor edilmesi yönüyle oldukça güncel ve yararlı bir desen olduğu izlenimini veriyor.

Bu kitabın eğitim alanında lisansüstü araştırma yapanlar için oldukça yararlı bir çalışma olduğu kanaatindeyim. Tamamını bir iki ay zarfında not alarak okuduğum ve çok istifade ettiğim bir çalışma olduğunu belirtmek isterim. Sayfa sayısının fazla olması okuyucuyu ilk bakışta ürkütse de içine girdiğinizde sizi sürüklüyor ve kısa zamanda bitiriveriyorsunuz. Baskılı hali (hardcopy) öğrenciler için ekonomik olmadığı taktirde e- kitap olarak (Google Play) daha ekonomik bir şekilde okuma fırsatını yakalamanız mümkün oluyor.

Bütün araştırmacılara yararlı olmasını ve güzel çalışmalar yapmalarına vesile olması dileklerimle başarılar dilerim.

20.Milli Eğitim Şurasının Gündemi Ne Olmalıdır? (2)

Yorum yapın ,

Dr. Nadir Çomak

Asya, Avrupa, Afrika kıtaları arasında bir köprü konumundaki Anadolu coğrafyası jeopolitik ve jeostratejik bakımdan çok önemlidir. Ortadoğu petrolleri ve Anadolu’nun su kaynakları çatışmaların temel sebebidir. Akdeniz ve Karadeniz hayati bir öneme sahiptir. Akdeniz ve Karadeniz Mavi Vatan olarak okullarda çocuklarımıza belletilmelidir. Mavi Vatandaki enerji kaynaklarının önemi çocuklarımızın zihnine nakşedilmelidir. Adalar denizinin gerçek adı kullanılarak Ege denizi yerine Osmanlı Devleti zamanında olduğu gibi Adalar Denizi adı kullanılmalı bölge adı haritalarda ve ders kitaplarında değiştirilmelidir. Okullarda coğrafi şuur vermek için 20. Milli Eğitim Şurasında “Coğrafi Şuur” konusu ayrı bir komisyon olarak tartışılmalı, coğrafyacılardan ve tarihçilerden oluşan bir komisyon teşkil edilmelidir.

Çocuklarımıza ve Gençlerimize Milli Coğrafya Şuuru Kazandırmak

Cumhuriyet Tarihinde şimdiye kadar yapılan 19 Milli Eğitim Şurasını incelediğimizde hiçbir şurada coğrafyanın önemi konusunun müstakil olarak ele alınmadığı görülmektedir. Bu durum Türkiye gibi dünyanın en stratejik konumunda bulunan bir ülke için asla kabul edilmeyecek bir ihmalin göstergesidir. Coğrafi şuur olmadan tarih ve dil şuurunu kazandırmak çok zordur. Coğrafya, dil ve tarih şuuru olmadan da milli bir kimlik inşa etmek neredeyse imkansızdır. Bu amaca matuf olarak bu yazımda coğrafyanın önemine değineceğim.

Coğrafya yeryüzü şekillerini inceleyen bir bilim dalıdır. Yeryüzü şekilleri iç kuvvetler ve dış kuvvetler tarafından biçimlendirilir. Volkanizma ve tektonizma iç kuvvetleri oluşturur. İç kuvvetler sürekli olarak yeni yer yüzü şekillerini meydana getiren yapıcı kuvvetler olarak adlandırılır. Ortaya çıkan bu yeni yüzey şekillerini değiştiren ve bir heykeltıraş sürekli olarak biçimlendiren kuvvetlere ise dış kuvvetler adı verilir. Dış kuvvetler güneşten gelen enerjiyle oluşan rüzgarlar, akarsular, dalgalar, buzullardan oluşur. Güneşten gelen enerjinin artıp azalmasına göre şiddeti değişen fiziksel ve kimyasal etkilerin neden olduğu parçalanma ve parçalanan malzemelerin taşınması süreçleri dış kuvvetler tarafından yönetilir. Yani kısaca yerin iç kesimlerinden açığa çıkan yeni volkanik malzemeler dış kuvvetler tarafından milyonlarca yıl boyunca parçalanır, aşındırılır ve taşınır. Böylece yeni yeryüzü şekilleri oluşturulur.

Coğrafya bilimi yeryüzü şekillerini farklı metotlarla inceler. Bu bakımdan coğrafya bilimi temel olarak fiziki ve beşerî coğrafya olmak üzere iki ana dal şeklinde incelenebilir. Fiziki coğrafya kendi içinde Jeoloji, Toprak Coğrafyası, Karst Coğrafyası, Klimatoloji, Bitki Coğrafyası, Sular Coğrafyası, Afetler Coğrafyası, Oseonografya gibi farklı bölümlere ayrılır. Beşerî Coğrafya da kendi içinde, Nüfus Coğrafyası, Yerleşme Coğrafyası, Turizm Coğrafyası, Jeopolitik ve Jeostrateji, Bölgesel Coğrafya, Sanayi Coğrafyası, Yeraltı Kaynakları, Enerji Kaynakları, Sağlık Coğrafyası gibi farklı alt çalışma alanlarından oluşmaktadır.

Yaşadığımız coğrafya üzerindeki hikayemiz tarih bilimi tarafında yazılır. Coğrafya beden olarak kabul edilirse dil ve tarih o bedeni canlandıran bir ruh gibidir. Jeopolitik yönden çok önemli bir konumda bulundan Anadolu coğrafyasını elde tutabilmek kolay bir iş değildir. Çünkü su ve enerji kaynaklarına yakın olan bu coğrafyada kıtaları bağlayan ulaşım hatları, deniz, kara ve hava yolu bağlantı noktaları Anadolu üzerinden geçmektedir. Bu gerçekleri çocuklarımıza okullarda ne kadar öğrettiğimiz ise büyük bir soru işaretinden ibarettir.

İngiltere’de okul öncesi eğitiminden itibaren çocuklara coğrafi konum ve mekân algısı kazandırmak son derece öncelikli bir konu olarak kabul edilmektedir. Okul öncesi dönem çocukları için ayrı bir coğrafya öğretim müfredatı bulunmaktadır. Fakat ülkemizde okul öncesi müfredatından coğrafya kelimesi bir kez olsun anılmamaktadır.

20. Millî Eğitim Şûrası “Eğitimde Fırsat Eşitliği” ana gündemi ile 2021 Aralık ayının başında toplanacaktır. Türkiye’nin yaşadığı coğrafyada şu anda karşılaştığı enerji krizleri, göç sorunu, güvenlik ve terör tehditleri, denizlerdeki enerji krizleri, kıta sahanlığı dalaşmaları coğrafyanın önemini gözler önüne sermektedir. Bu nedenle yapılacak olan şurada coğrafi şuur konusu ayrı bir komisyon tarafından mutlaka ele alınmalıdır.

20. Milli Eğitim Şurasının Gündemi Ne Olmalıdır? (1)

Yorum yapın ,

Dr. Nadir Çomak

Birinci Maarif Kongresi 1921 yılında ve istiklal savaşının en kritik günlerinde öğretmenlerin bir araya gelmesi ile kurulan ve 1926 yılına kadar görev yapan Heyet-i İlmiye tarafından çok zor şartlarda toplanmıştır. Yeni kurulacak cumhuriyetin eğitim politikalarının belirlendiği bu kongreye katılan ve henüz Atatürk soyadını almayan Mustafa Kemal kongrenin açılış konuşmasını bizzat yapmıştır.

20. Millî Eğitim Şûrasının Gündemi Ne Olmalıdır? (1)

Giriş

Millî Eğitim Şûralarının Analizi

Birinci Maarif Kongresi 1921 yılında ve istiklal savaşının en kritik günlerinde öğretmenlerin bir araya gelmesi ile kurulan ve 1926 yılına kadar görev yapan Heyet-i İlmiye tarafından çok zor şartlarda toplanmıştır. Yeni kurulacak cumhuriyetin eğitim politikalarının belirlendiği bu kongreye katılan ve henüz Atatürk soyadını almayan Mustafa Kemal kongrenin açılış konuşmasını bizzat yapmıştır.

1. Millî Eğitim Şûrası 17-29 Temmuz 1939 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in başkanlığında toplanmıştır. Şurada çeşitli eğitim kademesindeki okullar arasındaki koordinasyonun sağlanması ve müfredat programları üzerinde derin bir analiz yapılmıştır. Bu şurada yüksek yüksek okul ve fakülteler Millî Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Bu şurada alınan kararla devlet okullarında tek tip devlet kitabı uygulamasına geçilme kararı alınmıştır.

2. Milli Eğitim şurası 15-21 Şubat 1943 tarihinde toplanmıştır. Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel başkanlığında toplanan şurada ahlak eğitimi, ana dil eğitimi ve tarih eğitimi ana gündem olarak ele alınmıştır. Şurada ilk ve ortaokullarda okutulan ders kitaplarının çocukların seviyesine uygun olmadığına özellikle dikkat çekilmiştir. Anadil ve tarih öğretimi konusunda tavsiyelerde bulunularak ahlaklı nesillerin yetiştirilmesi için çareler aranmıştır.

3. Millî Eğitim Şûrası 2-10 Aralık 1946 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Reşat Şemsettin Sirer başkanlığında ağırlıklı olarak mesleki ve teknik eğitimi görüşmek üzere 6 maddelik bir gündemle toplanmış ve gündem maddelerine uygun kararlar alınmıştır.

4. Milli Eğitim şurası 23-31 Ağustos 1949 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Dr. Tahsin Banguoğlu başkanlığında toplanmıştır. Öğretmenlerin ülkenin kuruluşunda ön saflarda dövüştükleri gibi demokrasinin hak ettiği yere gelmesi için de en ön savlarda dövüşeceklerine vurgu yapılmıştır. Bu şurada köy enstitüleri ile öğretmen okullarının birleştirilmesi yönünde karar alınmıştır.

5. Milli Eğitim şurası 04-14 Şubat 1953 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri başkanlığında toplanmıştır. Bu şurada okul öncesi eğitim ve ilköğretime özel bir önem verilmiştir. Bu şurada özel eğitim konusunun ele alınması bir yenilik olarak dikkati çekmektedir.

6. Milli Eğitim şurası 18-23 Mart 1957 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Ahmet Özel başkanlığında toplanmıştır. Bu şura mesleki eğitim ve halk eğitimi gündemiyle toplanmış ve bu yönde tavsiye kararları almıştır.

7. Milli Eğitim şurası 5-15 Şubat 1962 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Hilmi İncesulu başkanlığında toplanmıştır. Altı farklı komisyon oluşturulmuş ve geniş katılımlı bir akademisyen ve eğitim kadrosu tarafından çok geniş kapsamlı bir rapor hazırlanmıştır. Temel eğitimden mesleki eğitime, öğretmen yetiştiren kurumlardan dış ilişkilere ve savunma amaçlı olarak kurulan vakıflara kadar çok farklı konular derinlemesine ele alınmıştır. Şura raporunun incelenmesinden askeri bir disiplin izlenimi alınmaktadır. Bu şuraya kadar yapılan şuralardaki raporların en kapsamlısının bu rapor olduğunu ve çok önemli kararlar alındığını söyleyebiliriz. Bu şurada düşülen şerhlere ayrıca yer verilmiş, ayrı bir anket komisyonu görev yapmış ve 142 farklı konuda önerge hazırlanarak şura başkanlığına sunulmuştur. Oldukça üretken bir şura olduğunu söyleyebiliriz.

8. Milli Eğitim şurası 28 Eylül-3 Ekim 1970 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Orhan Oğuz başkanlığında toplanmıştır. 8. Milli Eğitim şurasında milli bünyemize uygun bir eğitim sistemi kurulması konusuna önem verilmiştir. Ayrıca ezberci eğitime karşı öğrenmeyi öğrenmek ve bilimsel düşünceye ayrıca dikkat çekilmiştir. Ders kitaplarının verimliliği konusuna ayrı bir yer verilmiştir. Eğitim kademeleri tekrar ele alınarak ders geçme ve not sistemi ile dikey geçiş sistemine yönelik önemli tavsiyelerde bulunulmuştur.

9. Milli Eğitim şurası 24 Haziran-4 Temmuz 1974 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Mustafa Üstündağ başkanlığında toplanmıştır. Eğitim kalitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Ders programlarına ve müfredat geliştirmeye yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur. Mesleki eğitimin önemine dikkat çekilmiştir.

10. Milli Eğitim şurası 23-26 Haziran 1981 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Hasan Sağlam başkanlığında toplanmıştır. Bu şura ülkenin içinde bulunduğu ekonomik, sosyal ve kültürel şartlar dikkate alınarak “Türk milli eğitimini yüceltecek yeni bir sistem inşa etmek” vurgusuyla toplanmıştır. Şurada okul öncesi eğitimin önemine bugüne kadar yapılan şuralarda olmadığı kadar vurgu yapılması dikkat çekicidir. Bu durum yaşanan sosyal sıkıntılara karşı kökten ve temelden bir çözüm bulunması isteğinin bir yansıması olarak kabul edilebilir. Bu da yaşanılan askeri darbenin bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

11. Milli Eğitim şurası 8-11 Haziran 1982 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Hasan Sağlam tarafından 1 yıl aradan sonra tekrar toplanmıştır. Bu yönüyle cumhuriyet tarihinde frekansı en yakın olan şura olmuştur. Şuranın ana gündemi Atatürk ilke ve inkılaplarına göre öğretmen yetiştirmek ve öğretmenlerin özlük haklarını iyileştirmek olarak özetlenebilir. Bu durum da darbe sonrası dönemde ülkeyi istenilen şekilde düzeltmek için çare arandığının bir göstergesi olarak okunabilir.

12. Milli Eğitim şurası 18-22 Haziran 1988 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Hasan Celal Güzel başkanlığında toplanmıştır. Şurada temel eğitim, öğretmen yetiştirme sistemi, eğitim finansmanı, yeni teknolojiler, Türkçe ve yabancı dil eğitimi ele alınmıştır. 8. Yıllık mecburi eğitim kararı bu şurada alınmıştır. Oldukça kapsamlı kararlar alınmıştır.

13. Milli Eğitim şurası 15-19 Ocak 1990 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Avni Akyol başkanlığında toplanmıştır. Bilgi toplumuna vurgu yapılan şurada örgün ve yaygın eğitimi güçlendirerek gençlere eğitimde fırsat eşitliği sağlama ve çağın teknolojik gelişmelerini yakalamak için adımlar atılması ana gündemiyle toplanmıştır. Şura kararlarında yaygın eğitimin güçlendirilmesine özellikle vurgu yapılmıştır. Şuraya devlet başkanı düzeyinde katılım olması konuya atfedilen önemin işareti olarak yorumlanabilir.

14. Millî Eğitim Şûrası 27-29 Eylül 1993 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Nahit Menteşe başkanlığında toplanmıştır. Toplumun sosyal gelişmesinin ve ekonomik kalkınmasının hızlanması için bilgi ve teknoloji toplumunu yakalamak için okul öncesi eğitimden yüksek öğretime kadar yoğun bir gündemle toplanmıştır. Bu şurada milli eğitim akademisinin işlerlik kazanmasına, teftiş ve denetim sisteminin güçlendirilmesine, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanmasına ve özellikle okul öncesi eğitimin güçlendirilmesine ve okul öncesi ders araç ve gereçleri hazırlayanlara vergi kolaylığı ve kredi desteği verilmesi yönünde tavsiye kararları alınmıştır.

15. Milli Eğitim şurası 13-17 Mayıs 1996 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Turhan Tayan başkanlığında toplanmıştır. 15. Millî Eğitim Şûrası, millî eğitim sistemimizi 2000’li yılların toplumsal, bilimsel ve teknolojik gelişmelerine uygun olarak yapılandırmak, geleceğimizin teminatı çocuk ve gençlerimiz başta olmak üzere, tüm toplumumuzu çağın gereklerine göre yetiştirmek amacıyla düzenlenmiştir. “2000’li yıllarda Türk Milli Eğitim Sistemini” başlığı altında gündem maddeleri toplanmıştır. Ayrıca Şûra hazırlıklarını destekleme amacıyla iç ve dış kaynaklı 38 projeyle 12 bilimsel araştırma gerçekleştirilmiş, ulusal ve uluslararası toplantılar düzenlenmiştir. Bu yönüyle bu şuranın hazırlık çalışmalarının oldukça kapsamlı olduğunu görüyoruz. İlköğretimin yeniden yapılanmasından, ortaöğretimin ve mesleki eğitimin yapılandırılmasına, öğretmen eğitiminden eğitimin finansman konusuna kadar çok kapsamlı kararlar alınmıştır.

16. Milli Eğitim şurası 22-26 Şubat 1999 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu başkanlığında toplanmıştır. Başkanlık divanında Bener Cordan ve Cevat Alkan bulunmuştur. Şura mesleki eğitim ana teması ile toplanmıştır. Mesleki eğitimin geliştirilmesine yönelik olarak önemli kararlar alınmıştır.

17. Millî Eğitim Şûrası 13-17 Kasım 2006 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik başkanlığında toplanmıştır. Şurada özel eğitim, okul öncesi eğitim, e- öğrenmenin yaygınlaştırılması ve özendirilmesine atıf yapılmıştır, Avrupa Birliği ile uyum sürecine ve sosyal medyanın çocuklar üzerindeki zararlı etkilerine vurgu yapılmıştır. OKS sınavının kaldırılmasına ve eğitimde yeteneklere göre kademeli geçiş sisteminin desteklenmesi gerektiğine atıf yapılmıştır. Yaşam boyu öğrenme yaygın eğitimin güçlendirilmesi konusuna özel bir önem verilmiştir. Eğitimde hareketlilik ve yabancı öğrenciler konusu ele alınmıştır. Şurada eğitimin niteliğinin artırılması konusuna dikkat çekilmiştir. Şurada yapılan önemli ve dikkat çekici bir tavsiye de şöyledir; “Gençlerimizi, emek ve başarı olmadan şöhret olma ve para kazanmayı teşvik eden programlar ile şiddet ve cinsel içerikli programların da televizyonlarda yayınlanmaması konusunda kamuoyu oluşturularak, bu tür programların denetimlerinde daha hassas davranılmalıdır.” Bu tavsiyenin nasıl uygulandığı ve sonuçlarının izlenip izlenmediği bir soru işareti olarak kalmıştır.

18. Millî Eğitim Şûrası 1-5 Kasım 2010 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Nimet Çubukçu (Baş) başkanlığında “öğretmen yetiştirilmesi, istihdamı ve niteliğinin geliştirilmesi” ana gündemiyle toplanmıştır. İlköğretim ve ortaöğretimin güçlendirilmesine, Pedagojik danışmanlık ve rehberlik sisteminin güçlendirilmesine, mesleki eğitimin güçlendirilmesine vurgu yapılmıştır. Bu şurada sunulan ve dikkati çeken bir diğer bir öneri, ideal öğretmenler yetiştirmek için bir Öğretmen ya da Eğitim Üniverisitesi kurulması teklifinin yapılmış olmasıdır.

19. Millî Eğitim Şûrası 2-6 Aralık 2014 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı başkanlığında toplanmıştır. Şurada, eğitim kademlerindeki ders programlarının hazırlanmasına, öğretmen niteliğinin artırılmasına, eğitim yöneticilerinin niteliğinin artırılmasına ve yönetici atama kriterlerinin düzenlenmesine yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur. Bu şura kararları ve gündemi bir önceki şura kararları ile oldukça benzerlik göstermektedir. Diğer şuralarda olmayan bir gündem ise okul güvenliği konusu olarak dikkat çekmektedir. Bu şurada daha ziyade milli eğitim bürokrasisi içindeki birikmiş sorunlara çözüm arandığı ve bürokratların etkisinde bir şura olduğu izlenimini vermektedir.

20. Millî Eğitim Şûrasının Gündemi Ne Olmalıdır? (2)

20. Millî Eğitim Şûrası 1-3 Aralık 2021 tarihinde Ankara’da “Eğitimde Fırsat Eşitliği” ana gündemiyle toplanacaktır. Şuranın hazırlık çalışması olarak kamuoyuna yansıyan yönüyle http://sura.meb.gov.tr/gorus/ adresinden şu açıklama yapılmıştır: Bu tarihî süreçte siz değerli eğitim paydaşlarının gündem konuları hakkındaki düşünceleri eğitim ve öğretimle ilgili politika kararlarının belirlenmesinde Bakanlığımıza yol gösterici olacaktır. Gündem konularıyla ilgili tespit, öneri, talep ve görüşlerinizi 10 Ekim 2021 tarihine kadar aşağıda yer alan formdan gönderebilirsiniz.

20. Millî Eğitim Şûrasının Gündemi Ne Olmalıdır? (2)

Bugüne kadar toplanan Milli Eğitim Şuralarının belirli bir zaman aralığında toplanmadığı görülmektedir. 20 şuranın ortalama toplanma aralığı 5 yıla tekabül etmektedir. Askeri darbelerden sonra şuraların daha sık toplandıkları ve daha ciddi kararlar aldıkları dikkati çekmektedir. Sivil yönetimler döneminde şuraların toplanmasının kısmen ihmal edildiği anlaşılıyor. Örneğin 19. Millî Eğitim Şûrası 2014 yılında toplanmış, 20. Şura 2021 yılında toplanacaktır. Dünyada bu kadar teknolojik gelişmeler olurken bu gecikme çağı yakalama noktasından bir ihmal olarak değerlendirilebilir. Şuraların toplanma periyotları standart bir zaman aralığına bağlanmalıdır. Şimdiye kadar yapılan şuralarda en sık tekrarlanan toplanma aralığı 3 ile 4 yıl olarak dikkat çekmektedir. Buradan hareketle Milli Eğitim Şuraları 3 yılda bir toplanabilir yönünde bir karar alınabilir.

Milli Eğitim Şuralarının gündemleri ve toplantıda alından kararlar incelendiğinde hazırlık çalışması güçlü olan şuralarda daha verimli kararlar alındığı görülmektedir. Şuranın toplanmasını sağlayan motivasyon kaynağı da şura gündeminin ve alınan kararları etkilemektedir. Özellikle son 7 yıldan beri Türkiye devasa boyutta sosyal, kültürel ve ekonomik sorunlarla boğuşurken eğitim yönüyle sorunlara çözüm bulmak amacıyla yapılan şuranın gecikmeli olarak toplanması ciddi bir ihmal olarak yorumlanabilir.

Türkiye gibi merkezi yönetimlerin hâkim olduğu ve eğitimin tek bir merkezden yönetildiği ülkelerde milli eğitim şuralarına atfedilen önem de artmaktadır. Milli eğitim şuralarının bugüne kadarki gündemleri ve alınan kararlar incelendiğinde aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir:

  1. Şuralar ülkenin bekasını ilgilendiren hayati konular esas gündem yapılarak toplanmıştır. Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin eğitim politikalarının belirlendiği 1. Millî Eğitim Şûrası buna örnek verilebilir.
  2. Eğitim adına yapılan büyük atılımlar ve köklü değişimler milli eğitim şuralarında alınan kararlar sonucunda yapılmıştır, örneğin Hasan Ali Yücel döneminde alından kararlar buna örnek olarak verilebilir.
  3. Milli eğitim şuraları yapılan askeri darbelerden sonra ülkenin eğitim yapısının şekillendirmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Askeri darbelerden sonra toplanan şuralarda önemli yapısal kararlar alınarak uygulamaya konulmuştur. Bu durum şuraların güçlü bir motivasyon kaynağı olduğu zaman daha güçlü kararlar aldığı şeklinde yorumlanabilir.
  4. Anarşi, kaos ve toplumsal çalkantıların olduğu dönemlerde milli eğitim şuralarının toplanması ihmal edilmiştir. 1974-1981döneminde 7 yıl şura yapılamamıştır. Aynı şekilde 1999-2006 döneminde de şura 7 yıl toplanamamıştır.
  5. Şura gündemleri ve şuralarda alınan kararların çoğunlukla birbirinin tekrarı mahiyetinde olduğu görülmektedir. Bu durum şura gündemlerinin ciddi bir hazırlık süreci sonucunda yapılması gerektiğine işaret edebilir.
  6. Milli Eğitim Şuralarında alınan kararların ne kadarının uygulandığına dair bir takip mekanizması bulunmamaktadır. Bu durum kaynak ve zaman israfına neden olmaktadır. Bu amaçla şura kararlarını izleme ve takip birimlerinin oluşturulması önem arz etmektedir.

20. Milli Eğitim Şurasının ana teması “Eğitimde Fırsat Eşitliği” olarak belirlenmiştir. Acaba bu ana gündem isabetli seçilmiş midir? Bu konunun kamuoyu nezdinde tartışmaya açılmasında yarar vardır. Özellikle eğitim paydaşları yapılacak olan bu şuranın ana gündem maddelerinin neler olması konusunda fikir beyan etmeliydi. Bu süreç veli ve öğretmen görüşlerinin toplandığı okul müdürlüklerinin hazırlayacağı raporlardan, ilçe milli eğitim müdürlükleri ve il milli eğitim müdürlükleri tarafından hazırlanacak raporlardan ve Sivil Toplum Kuruluşları tarafından hazırlanacak olan kapsamlı ve geniş katılımlı raporlarla şekillendirilebilirdi. Böylece ana gündem oluşturma süreci ülkenin gerçek gündemini yansıtmış olurdu. Bu öneri gelecek şuralar için uygulanabilir.

20. Milli Eğitim Şurasında aşağıdaki güncel sorunlar gündeme alınarak uzmanlar tarafından tartışılabilir ve çözüme yönelik kararlar alınabilir. Bu konudaki gündem teklifleri aşağıda sunulmuştur:

  1. Okul öncesi eğitim güçlendirilmeli ve çağın ihtiyaçlarına göre yetenek yönelimi ve uygulama esaslı olarak yeniden yapılandırılmalıdır.
  2. İlköğretim sistemi hayatın gerçek uygulamalarını öğretecek biçimde yeniden yapılandırılmalıdır. Çocuklara dil, tarih, coğrafya ve milli ahlak bilinci kazandırmak için yerli eğitim modelleri aranmalıdır.
  3. Ortaokul döneminde sınav sisteminin oluşturduğu kargaşa oradan kaldırılmalı ve yetenek yönelim sistemi ile gerçekçi ve bilimsel bir kademeli geçiş sisteminin uygulanmasına geçilmelidir.
  4. Lise öğretiminde yetenek keşfi ve mesleki yönlendirme yapılarak gençlerin hayata bir an önce başlaması için çözümler aranmalıdır.
  5. Gençlerin dünyayı ve kendi yaşadığı ülkeyi nasıl algıladığı konusu üzerinde önemle durularak dünya ile entegre olabilecek bir milli duruş sergileyecek gençlerin nasıl yetiştirileceği konusu üzerinde çözümler aranmalıdır.
  6. Mesleki eğitim güçlendirilmelidir. Bu amaçla gençlerin sanayi ve okul iş birliği ile yaparak ve yaşayarak yetişmesinin yolları aranmalıdır. Meslek liseli gençlerin neden kendi alanındaki bölümleri tercih etmediği üzerinde önemle durulmalıdır.
  7. Sürdürülebilir kalkınma için eğitim ve sürdürülebilir çevre için eğitim temaları 20. Milli Eğitim Şurasında mutlaka ana gündem olarak tartışılmalıdır. İklim değişimi, küresel ısınma, iklim krizi, çevre kirliliği, gıda ve temiz su güvenliği, orman yangınlarının önlenmesi, atık yönetimi gibi konular şurada komisyon çalışmaları şeklinde mutlaka ele alınmalıdır. Haddizatında bu konu 20. Milli Eğitim Şurasının ana gündemini teşkil etmesi gereken en temel sorunlardan en başta gelenidir.
  8. Hijyen ve sağlık, öz bakım, empati ve çevreye ve canlılara saygı konusu bu şurada önemli bir gündem olarak yerini almalıdır.
  9. E-öğrenme ve internet teknolojileri konusu dikkatle ele alınarak çocukların ve gençlerin doğa ve teknoloji dostu olarak nasıl yetiştirileceği yönünden çözümler aranmalıdır.
  10. Ders kitapları konusu yeniden ele alınmalıdır. Bu konuda şu sorulara cevap aranmalıdır:
    1. Kâğıt baskılı ders kitapları ne kadar gereklidir?
    1. E-kitap dönemine geçmenin zamanı gelmedi mi?
    1. Devlet kitap hazırlama işinde kalmalı mı?
    1. Kitaplar ABD ve İngiltere’de olduğu gibi özel yayınevleri tarafından hazırlanıp piyasaya sunulamaz mı?
  11. Vandalizm ve şiddetin önüne nasıl geçilebilir?
    1. Kadın cinayetlerini önlemek için eğitimin katkısı ne olmalıdır?
    1. Trafik terörünü önlemek için eğitimin rolü ne olmalıdır?
  12. Aile kurumunun yaşatılmasında eğitimin katkısı ne olmalıdır?
    1. Ailenin önemi eğitimde nasıl anlatılabilir?
    1. Evlilik oranları nasıl artırılabilir?
    1. Boşanma oranları nasıl azaltılabilir?
    1. Aile içi şiddet nasıl önlenebilir?
  13. Üretim ve istihdamın artırılmasında eğitimin katkısı ne olmalıdır?
    1. Girişimcilik eğitimleri girişimci gençler yetiştiriyor mu?
    1. İnnovasyon ve teknolojik gelişmelere uygun bir gençlik yetiştirtebiliyor muyuz?
  14. Öğretmen motivasyonu nasıl artırılabilir?
    1. Öğretmenlerin toplumsal liderlik rolü nasıl güçlendirilebilir?
    1. Öğretmenlerin saygınlığı nasıl artırılabilir?
  15. Eğitimin finansmanı nasıl güçlendirilebilir?
    1. Eğitim faaliyetlerinde yerel yönetimlerin rolü nasıl artırılabilir?
    1. Eğitim kurumları nasıl üretim yapan fabrikalara dönüştürülebilir?
    1. Bilimsel buluş ve patentlerin sayısı nasıl artırılabilir?
    1. Gençler icat ve keşiflere nasıl özendirilebilir?
  16. Önümüzde duran yaşlılık sorununa çözüm konusunda eğitim alanında neler yapılabilir?
  17. Gıda güvenliği ve sağlıklı beslenme konusunda eğitime dair nasıl çözümler üretilebilir?
  18. Birlikte yaşama kültürü ve toplumsal huzur nasıl artırılabilir?
    1. Bilimsel düşünce nasıl yaygınlaştırılabilir?
    1. Siyasallaşma ve kutuplaşma eğitimle nasıl önlenebilir?
  19. Olumlu, yapıcı, motive edici, cesaret verici bir dil nasıl geliştirilebilir?
    1. Medyada yapıcı dil geliştirmede eğitimin katkısı ne olabilir?
    1. Siyasette yapıcı dil geliştirmede eğitimin katkısı ne olabilir?
  20. Milli ve küresel ölçekte medeniyet değerlerimizden kopmadan stratejik ve jeopolitik bir mensubiyet anlayışını geliştirmede eğitimin rolü ne olmalıdır?
    1. Milli tarih algısı nasıl güçlendirilebilir?
    1. Milli coğrafya algısı nasıl güçlendirilebilir?
    1. Yerli teknolojiler nasıl geliştirilebilir?
    1. Tarihinden ilham alan gençler nasıl yetiştirilebilir?
    1. Bu coğrafyada var olabilmek için eğitim gerçekten işlev görüyor mu?

Nobel Ödülü Almak İçin Değil İnsanlık İçin Çalışın

Yorum yapın

Dr. Nadir Çomak

Nobel Ödülü Almak İçin Değil İnsanlık İçin Çalışın

Bugün TEKNOFEST 2021 kapsamında genç mucitlerin harika projeler yapmalarının temelinde geçmişte yapılan Bu Benim Eserim Proje Geliştirmeyi Teşvik Yarışmaları gibi çalışmaların önemli katkısı olmuştur. Nobel ödülü kazanmış Türk bilim insanı Aziz Sancar TEKNOFEST 2021’de minik mucitlere yaptığı konuşmada “Nobel ödülü için değil insanlığa hizmet etmek için çalışın” derken ülkemizde bilimin gelişmesine çok önemli bir katkı yapabilecek bir motivasyon unsuruna dikkati çekmiştir. Aslında önemli olan ödül almak için çalışmak değil yapılan bilimsel bir çalışmayı ödül olarak görüp o çalışmanın içinde kaybolmaktır. İşte Sancar bu önemli noktaya dikkat çekmiştir.

Bu sözü her insan söyleyebilir fakat onu Nobel ödülü kazanmış bir Türk bilim insanından duymak daha da anlam kazanıyor. Bu ifade tam da Nobel ödülünün verilme amacını ifade ediyor. “Nobel ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm’de açıklanan vasiyetnamesiyle Alfred Nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. İlk Nobel ödülleri 1901 tarihinde verilmeye başlanmıştır.[1]” Bugüne kadar Nobel ödülü kazanan birçok bilim insanı farklı gerekçelerle de olsa bu ödülü almayı reddetmiştir. “Dört Nobel ödülü sahibine, Nobel ödülünü alması amacıyla kendi hükumetleri tarafından izin verilmedi. Almanya Adolf Hitler hükumeti, Richard Kuhn (kimya, 1938), Adolf Butenandt (kimya, 1939) ve Gerhard Domagk (Fizyololji veya Tıp, 1939)’ın ödüllerini almasına izin vermedi. Sovyetler Birliği’nin baskısı doğrultusunda Boris Pasternak (edebiyat, 1958) ödülü reddetti. Ayrıca Nobel ödülü almaya hak kazanan Jean-Paul Sartre (edebiyat, 1964) ve Lê Ğức Thọ (Barış, 1973) ödüllerini almayı reddettiler. Bunlardan Sartre hayatı boyunca tüm resmi ödülleri reddetmiştir. Lê Ğức Thọ ise o yıllarda Vietnam’ın içinde bulunduğu durum nedeniyle ödülü almamıştır.[2]”

Aziz Sancar 2021 Teknofest yarışmasında yaptığı konuşmada gençlere şu tavsiyede bulundu; “Nobel ödülünü kazanmak için değil insanlık için çalışın.” Bu sözde şöyle bir anlam gizli, yaptığınız bilimsel çalışmayı bir ödül kazanmak için yapmamak gerekir. Yapılan çalışma insanlık için gerçekten değerli ise zaten ödüllendirilir. Bu ödül bir Nobel ödülü de olabilir bir devlet nişanı da olabilir. Fakat hepsinden önemlisi insanlık tarihinde müstesna bir yer almaktır. Nitekim bilim tarihini incelediğimizde birçok bilim insanının hiçbir ödül kazanmadan bu dünyadan göçüp gittiğini görmemiz gerçek ödülün yapılan çalışmanın verdiği doyumsuz lezzetin içinde olduğunu göstermektedir.

Öldükten sonra yaptığı icatlarla ün kazanan fakat hayatında büyük sıkıntılar çeken bilim insanlarının sayısı az değildir. 965-1038/40 yılları arasında yaşayan Müslüman bilim insanı İbn-i Heysem batılılar tarafından Alhazen ismiyle bilinmektedir. Yazdığı Optik kitabı (Kitab-el Manazir) latince baskılar sayesinde günümüze kadar gelmiştir. İbn-i Heysem ışığın nesnelerden yansıyarak göze geldiğini ve görmenin beyinde gerçekleştiğini açıklayan ilk bilim insanı unvanını aldı. Ölümünden sonra bugüne kadar başta mikroskop olmak üzere optik konusundaki bütün bilimsel gelişmelerin temelini atmıştır. Bu çalışmaları sonucunda haklı olarak “modern optiğin babası” olarak anılmaktadır. İnsanlık için yaptığı bu kıymetli katkıların sonuçlarını ve maddi kazançlarını muhtemelen dünyada alamadan vefat etmiştir.

Ünlü fizikçi Heinrich Hertz (1857-1894) radyo ses dalgaları üzerine çalışarak geliştirdiği ölçü birimi ile ses dalgalarını ölçmüştür. Genç yaşında hayatını kaybeden Hertz yaptığı bilimsel çalışmalarının ve radyonun bu kadar yaygın olduğunu yaşarken görememiştir[3].

Bu örnekleri daha da çoğaltmamız mümkündür. Fakat anlatmak istediğim maksadın anlaşıldığı düşüncesiyle başka örnek vermiyorum. Ödüllerin en büyüğü insanın bir çalışma yaparken o işin içindeki lezzeti yaşarken işin içinde kaybolup gitmesidir. Bu kayboluş zamanın durması gibidir. Yapılan işin verdiği lezzet bazen yemekten ve içmekten daha lezzetli olduğu için bilimsel çalışma yapan insanlar yemeyi içmeyi bile zaman zaman unutabilir. Covid 19 aşısını geliştiren Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin Nobel ödülü alabilecekleri yönünde tahminler yapılıyor. Bu tahminleri haklı çıkaracak bir hikâye bu iki bilim insanının evlendikleri gecenin sabahında laboratuvarlarına çalışmak için gittiklerini bilmemizle ortaya çıktı. Yapılan bilimsel çalışmada öyle büyük bir zevk ve lezzet var ki bilim insanları bilimsel çalışma yapmayı her şeyin üzerinde tutuyor.

2004 yılında MEB tarafında ilk defa düzenlenen Bu Benim Eserim Proje Geliştirmeyi Teşvik Yarışmasında eğitimci olarak çalıştım. Pilot uygulamanın yapıldığı İstanbul’da 10.000’den fazla sayıya ulaşan öğrenci ve öğretmenlere proje geliştirmeleri için motivasyon seminerleri verdim. Gençleri ekibimizle birlikte büyük projeler yapmalarına inandırmaya çalıştık. Bakanlık bu pilot uygulamada 300 projeyi başarı kriteri olarak yeterli görürken 10.000’den fazla proje başvurusu yapıldı. Bu başarının arkasında proje ekibinin gençleri ve öğretmenleri bir eser bırakabilecekleri düşüncesine inandırması vardı. Bu başarının üzerine proje yarışması TÜBİTAK himayesine alındı ve gelişerek devam etti.

Bugün TEKNOFEST 2021 kapsamında genç mucitlerin harika projeler yapmalarının temelinde geçmişte yapılan Bu Benim Eserim Proje Geliştirmeyi Teşvik Yarışmaları gibi çalışmaların önemli katkısı olmuştur. Nobel ödülü kazanmış Türk bilim insanı Aziz Sancar TEKNOFEST 2021’de minik mucitlere yaptığı konuşmada “Nobel ödülü için değil insanlığa hizmet etmek için çalışın” derken ülkemizde bilimin gelişmesine çok önemli bir katkı yapabilecek bir motivasyon unsuruna dikkati çekmiştir. Aslında önemli olan ödül almak için çalışmak değil yapılan bilimsel bir çalışmayı ödül olarak görüp o çalışmanın içinde kaybolmaktır. İşte Sancar bu önemli noktaya dikkat çekmiştir.

Bilim tarihinde önemli çalışmalara imza atan sayısız bilim insanı insanlığa hizmet etmek için fedakârca çalışmıştır. Ödüllerin en büyüğü insanlığın kalbinde ebediyen yaşamaktır. Odamızda ve şehrimizde yanan her bir lambanın insanlara Edison’u hatırlatması bilim insanlarının kalplerde yaşadığının bir işareti olarak kabul edilebilir. Çocuklarımızı bilimsel çalışmalardan ve insanlığa hizmet etmekten zevk alacak idealist bireyler olarak yetiştirmek için rol model insanların hayatları ve sözleri çok önemlidir. Tebrikler Aziz Sancar hocam.

[1] https://www.milliyet.com.tr/nobel-odulu-nedir–molatik-13204/

[2] A.g.y.

[3] The World of Science, 2005, BACKPACKBOOKS, NEW YORK:114.

Marmara Denizindeki Kirliliğin Nedenleri ve Çözüm Yolları Üzerine Bir Değerlendirme

Yorum yapın , , ,

Dr. Nadir Çomak

Bütün doğal çevre üzerinde olduğu gibi Marmara Denizinin kirlenmesinde de insan etkisi baş rolü oynamaktadır. O halde bu insanları yetiştiren eğitim sistemi 1. derecede sorumludur. Şayet Marmara Denizi temizlenecekse eğitim sisteminin yetiştireceği sorumluluk sahibi, doğa dostu ve çevre okur yazarı olan insanlar tarafından temizlenecektir. Bu nedenle ülke olarak insan yetiştirme sistemimizi gözden geçirmeliyiz. Müfredatları, öğretmen yetiştirme programlarını, sivil toplum faaliyetlerinin başarısını, politikacıların çevre dostu karar verme süreçlerini, sanayicileri, yöneticileri çevre okur yazarı olup olmama durumlarına göre yeniden incelemeliyiz.

Marmara Denizindeki Kirliliğin Nedenleri ve Çözüm Yolları Üzerine Bir Değerlendirme

Marmara Denizi, 11.350 km² kaplayan yüzölçümü ile Türkiye’nin Asya ve Avrupa topraklarını birbirinden ayıran bir iç denizdir.[1] Bu denizden ismini alan ve çevresinde bulunan Marmara Bölgesinde 11 il merkezi ve bunlara bağlı 155 ilçe merkezi bulunmaktadır.[2] Marmara Bölgesinin nüfusu 2019 yılında 24 milyon 465 bin 689 olarak hesaplanmıştır.[3]  “Marmara Bölgesi Türkiye’de kentleşme oranı en yüksek bölgedir. Türkiye’deki kentli nüfusun 3’te biri bu bölgededir ve halkın yaklaşık % 80’ı kentlerde yaşar. İstanbul, bölge nüfusunun yarısından çoğunu barındırır. Türkiye’nin 5. büyük kenti Bursa, bölgenin önemli kentlerindendir. Bölge ekonomisinin temelini sanayi ve ticaret oluşturur. Türkiye sanayi üretiminin yarısından çoğunu burası gerçekleştirir. Türkiye’de ekili-dikili alanların, oranca en fazla olduğu Marmara Bölgesi’nde; tarım yaygın olarak ve modern yöntemlerle yapılır. Marmara Bölgesi’nin, Türkiye ekonomisindeki asıl ağırlığı sanayi, ticaret ve hizmetler alanındadır. Bu yönüyle bölge, Türkiye’de ilk sıradadır.

  • Bölgede elde edilen gelirin yaklaşık yarısını sanayi kesimi sağlar.
  • Ticaret ve ulaştırmanın bölge gelirindeki payı % 25’in üzerindedir.
  • Türkiye’de üretilen sanayi mallarının yarısına yakını bu bölgede gerçekleştirilir.
  • Türkiye milli gelirinin yaklaşık 5’te biri bu bölgenin payına düşer.
  • Bütün Türkiye’de sanayi sektöründe çalışan işçilerin yarısı da bu bölgededir”.[4]

Son gülerde Marmara Denizinde görülmeye başlayan deniz salyası, insanlarda büyük bir infiale neden oldu. Sarıcı’ya göre, “denizdeki biyolojik üretimin başlangıcını, ilk basamağını teşkil eden fitoplankton dediğimiz mikro alglerin, yani mikroskobik bitkiciklerin aşırı çoğalması sonucu, ortamda vuku bulan bazı şartlara tepki olarak bıraktıkları salgıya müsilaj diyoruz”. [5] Acaba bu tepki hangi sebeplerden kaynaklanmaktadır? Küresel ısınma yüzünden sıcaklıkların artmasından mı kaynaklanmaktadır? Ya da bölgesel olarak bu kirliliği tetikleyen ve insan etkisinden kaynaklanan faktörler nelerdir? Şimdi bu sorularımıza cevap aramaya başlayalım ve şimdi Marmara Denizinin kirlenmesine neden olan faktörleri inceleyelim. “Marmara Denizi çeşitli kirlilik yüklerine maruz kalan bir iç denizimizdir. Havzadaki kirletici kaynaklar; endüstriyel, evsel, tarımsal alanlardan gelen kirleticiler ve gemi kaynaklı kirleticiler olmak üzere birçok farklı türden oluşmaktadır. Bu kirleticilerin etkisiyle Marmara Denizi’nin özümseme kapasitesi gün geçtikçe azalma göstermektedir”.[6] Yani denizin doğal dengesi bozulmakta ve deniz ekosistemi kendisini yenileyemez bir duruma gelmektedir. Bu sonucun ortaya çıkmasında etkili olan kirletici faktörlere bir göz atalım. “Marmara Denizi üzerindeki kirletici kaynaklar 9 farklı kategoride incelenebilir:

  1. Kara kökenli kirleticiler,
    1. Noktasal kaynaklar,
    2. Kentsel atıksular,
    3. Endüsriyel atıksular,
    4. Düzenli depolama sızıntı suları,
    5. Termal (sıcak ve soğuk) ve yoğun su deşarjları,
    6. Yayılı kaynaklar,
    7. Zirai atıklar,
    8. Hayvansal atıklar,
    9. Meskûn bölgelerden gelen akış ve sürüklenmeler,
    10. Atmosferik taşınım kaynaklı kirleticiler
  2. Gemi kaynaklı kirleticiler,
    1. Sintine/çamur
    2. Balas,
    3. Petrol kaçakları,
    4. Evsel Atıksu,
    5. Çöpler, katı atık
    6. Biofouling,
    7. Gemi hava emisyonu
  3. Dip taramaları,
  4. Mikrobiyolojik Kirlilik,
  5. Deniz çöpleri,
  6. Sınır aşan kirlilik,
  7. Kıyı düzenlemeleri,
  8. Kanal İstanbul etkisi incelenmelidir.”[7]

“Deniz kirliliğinin en önemlilerinden bir tanesi gemi kaynaklı kirliliklerdir. Gemi sintine, balast suyu ve kimyasal yük taşıyan, (LPG, LNG, TTA, TCH)  risk oranı yüksek gemiler deniz kirliliğinde büyük tehdit oluşturmaktadır. 2012-2013-2014 yılları Çanakkale Boğazı gemi geçiş istatistiğine baktığımızda geçen gemi sayısı ortalama 43.582’dir. Çanakkale Boğazda toplana yıllık atık miktarı ortalama 170.000 tondur. Verileri oranladığımızda 2012-2013-2014 yılları gemi başına düşen ortalama atık miktarı 3.862 kg’dır. Boğazdan geçen risk oranı yüksek gemi geçişlerine baktığımızda yine aynı yıllar ortalaması 27.547 kg’dır. Verileri oranladığımızda risk oranı yüksek gemi başına düşen ortalama atık miktarı 18.513 kg’dır. Bu oranlar boğaz için azımsanamayacak miktarlardadır. Bu artışta coğrafi ve oşinografik koşulların da etkisi bulunmaktadır”.[8]

Marmara bölgesinde yapılan çoğunlukla modern tarım teknikleri de bu denizin kirlenmesine neden olmaktadır. Tarımda kullanılan kimyasal ilaçlar ve gübrelerden ortaya çıkan atıklar hem toprağa karışmakta hem de yüzey sularının taşıması sonucunda akarsulara ve bu yolla denizlere ulaşmaktadır. “Tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu alanlarda Kocasu, Gönen ve Biga nehirleri Marmara Denizinde meydana gelen ağır metal kirliliğine katkıda bulunmaktadır. Marmara Denizindeki Ni, Mn, Cr, Zn ve Co için maksimum değerler Dünya ortalama değerlerinin üzerinde ölçülmüştür”.[9]

Marmara Bölgesinde yer alan sanayi tesisleri deniz kirlenmesinde çok önemli bir etkide bulunmaktadır. Tekirdağ, İstanbul, İzmit başta olmak üzere ağırlıklı olarak yer alan sanayi tesislerinin katı, kimyasal ve biyolojik atıkları Marmara Denizine gitmektedir. Örneğin, “İzmit Körfezi’nin, gerek Doğu, Merkez ve Batı basenleri etrafında yer alan kirletici kaynaklardan gerekse Dil Deresi ile taşınan unsurlardan etkilendiğini ölçülmüştür. Benzer çalışmaların yükleme boşaltma iskeleleri, petrokimya, kimya, metalurji kuruluşlarına, kentsel atık arıtma tesisi deşarjlarına yakın istasyonlarda ve bunların yanı sıra, su içi yatay ve dikey taşınımların etkilerini gözleyebilmek üzere bu kaynaklardan uzak istasyonlarda da sürdürülmesinde yarar vardır”.[10]

Marmara Denizinin kirlenmesinde bir takım dış faktörler de bulunmaktadır. “Bu denizde artan nutrient miktarı ve organik kirlilik yüklerinin, Karadeniz‟den gelen kirlenme yükleri de dikkate alınarak dikkatle değerlendirilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. İstanbul atıksularının denize deşarj edilmeden önce nutrient giderimi işlemlerinden geçirilmesi konusunun hassasiyeti ise halen devam etmektedir. Bu konuda sağlıklı kararlar alınabilmesi, Karadeniz‟den gelen kirlenmenin ve Marmara Denizi durumunun düzenli olarak takip edilmesine bağlıdır”.[11]

Marmara Denizi etrafında nüfus ve yerleşme yoğunluğunun nispeten azaldığı yerlerde insan etkilerine bağlı kirlilik oranları da kısmen azalmaktadır. Örneğin, “Erdek Körfezi Marmara Denizi’nin güneybatısında yer almaktadır. Ortalama ve maksimum derinliği sırasıyla yaklaşık 34 ve 55 m’dir. Erdek Körfezi Marmara Denizi’ndeki diğer körfezlere (İzmit, Gemlik) kıyasla antropojenik kökenli (insan kaynaklı) kirleticilere daha az maruz kalmıştır. Körfeze başlıca tatlı su ve çökel taşınımı Karabiga ve Gönen nehirleriyle gerçekleşmektedir. Bu nehirler Gönen ve Biga ilçelerinin evsel, tarımsal ve endüstriyel (seramik fabrikaları ve deri sanayi) kaynaklı atık sularını bünyelerine alarak Marmara Denizi’ne boşalırlar”.[12] Benzer bir kirlilik “Marmara Denizi‘nde en uzun kıyıya sahip Tekirdağ ilinin, deniz kıyısında belirlenen dört istasyonda endokrin sistemi bozan bazı esansiyel element ve toksik metallerin (Fe, Cu, Zn, Cr, Mn, Cd, As, Pb, Hg ve Ni) sediment ve balık kas dokusundaki birikimini ve dağılımını tayin etmektir. Marmara Denizi etrafındaki hızlı nüfus artışı sonucu evsel ve sanayi atıklarının arıtma sistemlerinden geçirilmeden nehirlere ve buradan Marmara Denizi‘ne ulaşması, ağır metal içeren ve bilinçsiz, düzensiz ve kontrolsüz kullanılan tarım ilaçlarının rüzgar yardımıyla dolaylı olarak Marmara Denizi‘ne taşınıp birikmesi nedeniyle Marmara Denizi‘nin su kalitesi bozulmaktadır. Marmara Denizi 1975 yılında ticari öneme sahip 127 balık türü bulundururken, günümüzde bu sayının 4-5‘e düşmesi denizel kirliliğinin boyutunu ortaya koymaktadır”.[13] Çünkü arıtma tesislerinin yetersiz ve kontrolsüz olması deniz kirliğini artıran faktörlerin başında gelmektedir. Nitekim “Şarköy Kanyonu’nda inorganik, ağır metal kirliliği bazı karotlarda Cr, Ni, Cu, Zn ve Pb için hesaplanan zenginleşme faktörlerinin yüksek oranda (1,5-2,4 arasında) seyretmesi bölgede antropojenik kaynaklı kirleticilerin artan bir varlığı olarak kabul edilebilir”.[14] Bu da artan nüfus miktarının ve sanayileşmenin etkilerinden kaynaklanmaktadır.

Marmara Denizinde karşılaştığımız deniz salyaları bu denizin giderek canlılığını kaybettiğinin bir göstergesidir. Bu konuda acil önlemler alınmadığı taktirde yakın bir gelecekte daha büyük çevre felaketleri ile karşılaşmamız sürpriz olmayacaktır. Deniz canlılarının neslinin tükenmesi insanların sahillerde denize girememesinden daha az önemli değildir. Marmara Denizindeki çevre felaketi Karadeniz çevresindeki ülkelerden de doğrudan etkilenmekte ve zincirleme olarak Ege denizi ve Akdeniz bu kirlikten etkilenmektedir. Çevrenin korunması ve çocuklarımıza yaşanabilir temiz bir dünya bırakmak için yetişkinlerin üzerine düşen önemli görevler bulunmaktadır. Eğitimciler olarak çevre okur yazarı olan çocuklar, gençler ve yetişkinler olmalıyız. Çevre okuryazarlığı konusunda başta eğitimciler olmak üzere herkes üzerine düşeni yerine getirmelidir. “Lisans eğitimi sırasında çevre okuryazarlığı yüksek olan öğretmen adaylarının okul dışı etkinliklere daha çok katıldıkları belirlenmiştir. Bu durum, çevre okuryazarlığını artırmak için kullanılabilecek bir uygulama olabilir. Ayrıca, basın yayın organları, çevre koruma amaçları doğrultusunda kullanılabilir ve halkı bilinçlendirmek için seminerler ve konferanslar düzenlenebilir”. [15]

Marmara Denizindeki kirliliğin önlenmesi için yapılacak çalışmaları eğitimden bağımsız olarak düşünmek mümkün değildir. Bugün ülkemizi ve dünyayı yöneten politikacıları, sanayicileri ve çevrenin kirlenmesinde etkisi olan bütün yetişkinleri yetiştiren sistem eğitim sistemidir. Eğitim sistemi çevre dostu ve çevre okur yazarı olan bilinçli insanlar yetiştirmiyorsa bunun nedenleri üzerinde titizlikle durulmalıdır. Ülkemizin geleceğini etkileyen politikaların belirlenmesinde ve uygulanmasında sivil toplumun etkisi artmalıdır. Çocukluktan itibaren çevre bilinci ile yetişen çocuklar gençlik ve yetişkinlik dönemlerinde çevreyi koruyacak bir bilince sahip olduğu taktirde politikacılar ve yöneticiler tabanın sesine kulak vermek zorunda kalacaktır. Şayet Marmara Denizindeki çevre felaketini izlediği halde anlamayan ve de çözüm için harekete geçmeyen insanlar çoğunlukta ise çözüme yönelik kalıcı çevre politikalarının üretilmesi de imkansızdır.

Öğretmenler, akademisyenler, politika belirleyiciler geleceğe temiz bir Marmara Denizi, temiz bir Türkiye ve temiz bir dünya bırakmak için daha çok çalışmalıdır. Çünkü böyle giderse pek yakın zamanda koruyabileceğimiz temiz bir doğal çevre kalmayacaktır. Bu nedenle geleceği yaşayacak olan çocuklar ve gençler temiz çevrenin önemini anlamalı ve yetişkinlerden daha çok gayret sarf etmelidir. Onlara bu farkındalığı sağlayacak olanlar da öğretmenler ve ebeveynlerdir. Medyanın da bu konuda yapacağı sorumlu yayıncılık da önemli katkı sağlayabilir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, 8 Haziran’dan itibaren 7/24 esasıyla Marmara Denizi’ndeki müsilajın bilimsel temelli yöntemlerle tamamen temizlenmesine başlanacağı ve Marmara Denizi Koruma Eylem Planı’na ilişkin, alıcı ortama deşarj yapan atık su arıtma tesislerinin tamamının 7/24 online izleneceği ve Marmara Denizi’ndeki 91 izleme noktasının 150’ye çıkarılacağı açıklandı [16]. Bu çabaların sonuçlarını hep birlikte izleyip göreceğiz. Kamuoyunun çevre konusunda daha bilinçli olup gelişmeleri yakından izlemesinde yarar olacağı anlaşılmaktadır. Çevre konusu politik bir mecra olmaktan  çıkarılıp bilimsel bir zeminde tartışılmalıdır.

Sonuç olarak, bütün doğal çevre üzerinde olduğu gibi Marmara Denizinin kirlenmesinde de insan etkisi baş rolü oynamaktadır. O halde bu insanları yetiştiren eğitim sistemi 1. derecede sorumludur. Şayet Marmara Denizi temizlenecekse eğitim sisteminin yetiştireceği sorumluluk sahibi, doğa dostu ve çevre okur yazarı olan insanlar tarafından temizlenecektir. Bu nedenle ülke olarak insan yetiştirme sistemimizi gözden geçirmeliyiz. Müfredatları, öğretmen yetiştirme programlarını, sivil toplum faaliyetlerinin başarısını, politikacıların çevre dostu karar verme süreçlerini, sanayicileri, yöneticileri çevre okur yazarı olup olmama durumlarına göre yeniden incelemeliyiz.

[1] https://www.cografyaci.gen.tr/denizlerimiz-ve-ozellikleri/

[2] https://www.icisleri.gov.tr/valilikler

[3] https://www.icisleri.gov.tr/turkiyenin-nufus-haritasi

[4] https://mthmm.csb.gov.tr/bolgemiz-i-85694

[5] https://www.greenpeace.org/turkey/haberler/musilaj-veya-diger-adiyla-deniz-salyasi-nedir/

[6] https://marmara.gov.tr/UserFiles/Attachments/2018/05/17/9a366d19-35c6-4d4d-8194-7fac90a73c18.pdf#page=148

Alarçin, F., 2017, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Marmara Denizi Kentsel Kirlilik Önleme Faaliyetleri, s.160

[7] III. Marmara Denizi Sempozyumu Sonuç Raporu, 21 Kasım 2017, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, 2018, s:220 Web: www.marmara.gov.tr

[8] Ilgar, R. (2017). Çanakkale Boğazında Geçiş İstatistiklerine Bağlı Gemi Atık Yönetimi Ve Değerlendirmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 185-194.

[9] Erol, K. A. M., & Melike, Ö. N. C. E. (2016). Pollution potential of heavy metals in the current sea sediments between Bandirma (Balikesir) and Lapseki (Çanakkale) in the Marmara Sea. Journal of Engineering Technology and Applied Sciences, 1(3), 141-148.

[10] Küçük, A. (2012). İzmit körfezi plankton kompozisyonunun mevsimsel olarak incelenmesi ve sediment karakterizasyonu (Master’s thesis, Kocaeli Universitesi, Fen Bilimleri Enstitusu).

[11] Hacı, M. (2003). Deniz suyu kalitesi izleme bilgi sistemi (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü).

[12] Kaya, T. N. A., Erol, S. A. R. I., Kurt, M. A., & Dursun, A. C. A. R. (2020). Erdek Körfezi Karot Çökellerinin Ağır Metal Dağılımı Ve Zenginleşme Derecesi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 63(1), 57-68.

[13] Dalmış, V. (2019). Marmara Denizi Tekirdağ Kıyı Bölgesi Balık Ve Sediment Örneklerinde Esansiyel Ve Toksik Metallerin Birikimi Ve Dağılımı (Master’s Thesis, Namık Kemal Üniversitesi).

[14] Aktan, Ö. A. 2019, Marmara Denizi Batı Kıta Sahanlığı Yüzeysel Çökellerinde Jeojenik Ve Antropojenik Ağır Metal Zenginleşmesine Yönelik Araştırmalar (Şarköy Kanyonu, Kb Türkiye), (Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi).

[15] Kocalar, A , Balcı, A . (2013). Coğrafya Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlılık Düzeyleri . International Journal Of Social Science Research , 2 (1) , 15-49 . Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/İjssresearch/İssue/32875/365283

[16] https://tr.euronews.com/2021/06/07/marmara-denizi-nde-musilajla-mucadele-icin-22-maddelik-eylem-planı

Kırka’nın Coğrafi Özellikleri

Yorum yapın , , , , , ,

Kırka kasabası Eskişehir ili, Seyitgazi ilçesi idari sınırları içerisinde; Eskişehir, Afyon ve Kütahya il merkezlerine uzaklığı 60-70km civarında olan bir üçgenin taban çizgisinin tam ortasında yer almaktadır. İdari olarak Eskişehir iline bağlıdır ve İç Anadolu bölgesi sınırları içerisinde kabul edilir. Fakat bulunduğu konum itibariyle Ege Bölgesinin (İç Batı Anadolu Bölümü) iklim ve bitki örtüsü özelliklerini gösterir. Doğal bitki örtüsü ve iklim özellikleri itibariyle İç Anadolu Bölgesinin genel özelliklerini yansıtırken, Ege Bölgesi ormanlarının kasabanın güneyinden ve batısından başlaması tipik bir coğrafi geçiş özelliğine sahip olduğunun göstergesidir.

Kırka, jeolojik yapı itibariyle 4. Zamana ait olan Neojen arazisi özelliklerini gösterir. Bu dönemde Anadolu’nun büyük bir kısmı Neojen denizinin altında kalıyordu. Bunun bilimsel kanıtları sodyum karbonat birikintileri, zengin bor yatakları ve Kütahya ve Eskişehir civarında yaygın olan zengin maden yataklarından anlaşılmaktadır. Kırka’nın kurulmuş olduğu coğrafi konum, Sakarya havzasının su toplama alanının en yukarı kesimindeki Seydi suyu ve kollarının aşındırarak oluşturduğu bir coğrafi havzadır. Bu havzadan Seydi suyu ve kolları tarafından Karaören, Kümbet ve muhasebe deresi tarafından toplanan sular Sakarya nehrine ulaştırılır. Seydi suyu ve kolları üzerinde kurulmuş olan sulama amaçlı iki baraj göleti bulunmaktadır. Bunlar, Numanoluk ve Sancar baraj göletidir. Numanoluk barajında yaşanan su toplama sıkıntısında Lepçek boğazından maden yıkamak için çekilen yer altı suyunun etkisi olduğu bilimsel verilere göre ortaya konulabilir. Nitekim yer altı su tablasının aşağı çekilmesi ile yer altı suları yukarı çıkarılarak yıkama atık göletlerinde biriktirilmektedir. Bu göletlerde biriken sular Kırka havzasının tabanından çekilen sulardır. Bunun etkisini Akpınar su kaynağının kurumasından ve bu nedenle yukarı ve aşağı değirmenin sularının kesilmesinden, sakahanenin susuz kalmasından ve haliyle Seydi suyunun sularının kesilmesinden anlıyoruz. Bu nedenle ekosistem büyük bir zarar görmüştür. Seydi suyunda tuttuğumuz balıklara hasret kalmamızın ve baraj göletinin sularının dolmamasının temel sebeplerinden birisi budur.

Kırka, kuruluş yeri itibariyle tipik bir Türk yerleşmesi özelliği gösterir. Havzanın ortasında yer alan ve hüyük adı verilen tepenin güney yamaçlarında kurulan eski bir cami etrafında kümelenen sakahane, mezarlık ve köy meydanı Kırka’ nın en eski yerleşim çekirdeğini oluşturuyordu. 1970’li yılların başında Sarıkaya köyünde keşfedilen bor minerallerinin işletmeye açılması ile köyün yerleşim yeri güneyden kuzeye doğru genişlememiştir. Bu nenenle eski köy merkezi eski fonksiyonunu kaybetmiştir.

Eskişehir, Afyonkarahisar ve Kütahya civarında üç adet Kırka isimli yerleşmenin var olduğu bilinmektedir. Bunlardan birisi olan “Kümbet Kırkası” tabiri köyün kuruluş yıllarına işaret eder niteliktedir. Nitekim Selçuklu devletinin Konya’dan itibaren batıya doğru genişlemesinin izleri Seyitbattalgazi türbesi, kümbet yatırları ve Süceattin Veli türbesi Kırka’nın Bilecik, Kütahya ve Konya arasındaki geçişi sağlayan yol güzergahı üzerinde olduğunun bir işareti niteliğindedir. Kırka’nın 1930’lu yıllarda Mustafa Kemal Atatürk’ün imzası ile nahiye merkezi olduğu arşiv kayıtlarında mevcuttur.[1]

1970’li yıllardan önce göç veren Kırka nahiyesi bu tarihten sonra göç almaya başlamıştır. Nüfusu hızla artarak belediyelik olmuştur. İlk belediye başkanı Necati Erol zamanında kuruluşu gerçekleşmiş, ilk makam arabası Osman Doğu tarafından Almanya’dan hediye edilmiştir. İkinci belediye başkanı Şevket İnce zamanında büyük atılım yapmış ve belediye binası ve araç gereç parkı zenginleştirilmiştir. Daha sonra hizmet eden belediye başkanları da değerli hizmetlerde bulunmuşlardır. Kırka kasabası daha sonra idari yapısında meydana gelen değişiklik ile mahalle statüsüne dönüştürülmüştür. Kırka ’da çalışan insanların özellikle eğitim ve rahat yaşama isteği ile Eskişehir’e göç etmesi ve günübirlik geliş-gidiş yapmaları Kırka’nın ekonomik yapısını derinden etkilemiştir.

Kırka bugün yetiştirmiş olduğu çok kıymetli insanların gurbette yaşadığı ve eski köylerine hasretle baktıkları nostaljik bir masal miti kimliğine bürünmüştür. Tekrar kasaba merkezi olması için çalışma yapılması ve Kırka’nın tekrar mamur edilmesi bütün Kırka’lıların omuzundaki sorumluluktur.

Kıymetli hemşerilerimi hatıralarını ve düşüncelerini yazmaya davet ediyorum. Belki bu sayede tarihimizi ve geleneklerimizi yaşatabiliriz.

Bütün hemşerilerime saygı ve hürmetlerimle arz ederim.

Dr. Nadir Çomak

10.06.2021

İstanbul

[1] Ergin Erol’un araştırması ile ortaya konulmuştur.

Öğretmen Bir Rol Modeldir

Yorum yapın , , ,

Bir eğitimci olarak tecrübelerimden hareketle şunu söyleyebilirim ki, öğretmenler çocukları değiştirmeye çalışmadan model olmalıdır. İyiliği ve güzelliği yaşayarak göstermelidir. Çünkü zaman gösteriyor ki her bir çocuk özeldir ve çocuk üzerinde her türlü dayatma, baskı ve yönlendirme ters etki yapabilir. Bu nedenle öğretmenin çocukları safi bir niyetle yalnızca sevmesi, hiçbir öğrenciyi birbirinden ayırmaması son derece önemlidir. Öğrencilerin demografik özellikleri, etnik yapısı, inanç ve mezhep kökeni, cinsiyeti veya ailesinin siyasi görüşü öğretmenlerin çocuğa olan bakış açısını negatif yönde etkilememelidir. Bugün yeniden öğrenci olsaydım öğretmenlerimi daha çok severdim. Şayet bugün yeniden öğretmen olsaydım öğrencilerimi daha çok severdim.

Öğretmen Bir Rol Modeldir

Bunda tam 49 yıl önce ailemden ayrılarak okula başladığımda ilk defa değişik bir ortamda farklı insanlarla karşılaşmanın heyecanını yaşamıştım. İlkokula gittiğimde tanıştığım yeni arkadaşlarım ve yeni tanıştığım öğretmenlerim bana yeni bir ufuk açmıştı. İlkokul yılları kendimi keşfettiğim yıllardı. Sınıftaki arkadaşlarla iş birliği yaparak, yarış yaparak sınırlarımızı ve yeteneklerimizi keşfetmiştim. İlkokul bittiğinde hangi arkadaşımın ne kadar başarılı olabileceğini bildiğimi eğitim hayatımın ilerleyen yıllarında daha iyi anladım. İlkokulda sınıfın ilk beş sırasına giren arkadaşlarım bugün, avukat, albay, işletmeci, iş adamı, öğretmen ve akademisyen olarak hayattaki başarılarını sürdürüyorlar.

Ortaokula geçtiğimde önüme farklı bir dünya açıldı. Tek bir öğretmenin sınıfında eğitim alırken birdenbire branş öğretmenleri ile karşılaşmış olmam beni hem şaşırttı hem de sevindirdi. Şaşırdım çünkü birbirinden farklı kişiliklerdi, sevindim çünkü birbirinden farklı yeteneklerdi. Orta okul yıllarında öğretmenlerimden öğrendiğim bilgiler hayatımda derin izler bıraktı. Yediğim bir tokat ya da aldığım bir takdir ifadesi hayata bakış açımı kökten değiştirmeye yetti. Ergenlik döneminin birey üzerinde yaptığı baskıların olumsuz etkiler bırakmasını engellemek için öğretmenin destek ve motivasyonunun ne kadar önemli olduğunu ortaokul yıllarında daha iyi anladım. Utangaçlığımdan koro seçmelerinde türkü söylemeye cesaret edemediğim için koroya giremediğimi veya yaptığım resmin kopya olduğunu söyleyen resim öğretmenimi bu resmi yaptığıma inandıramadığım için resim yapmaktan vazgeçtiğimi ya da futbol oynamamı eleştiren öğretmenim yüzünden futboldan uzaklaştığımı düşündüğümde öğretmen faktörünün ne kadar önemli olduğunu bugün daha iyi anlıyorum.

Lise yıllarında kariyer planlaması konusunda örnek olan öğretmenlerin akademik başarı üzerindeki etkisini daha iyi anladım. Biraz disiplinli çalışsan okul birincisi olacaksın diyen matematik öğretmenimin tavsiyesini tutmamıştım. Çünkü ailemde örnek olacak bir başarı modelim yoktu. Ailede örnek olacak başarılı kişiliklerin bir gencin başarısı üzerinde öğretmenden daha fazla etki yapabileceğini de başarılı olan arkadaşlarımı izledikçe öğrendim. Ablaları okumuş olan bir arkadaşım okul birinciliği kontenjanından Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini kazanmıştı. Tabi bu yazdıklarımı o günlerde bilmiş olsaydım elbette hayatım kökten değişebilirdi.

Liseyi bitirdikten sonra başladığım üniversite eğitimim sırasında ülkemizin farklı illerinden gelen arkadaşlarımı tanıdığımda aslında birbirimizden farkımız olmadığını ve benzer zorlukları yaşayarak üniversiteye gelmiş olduğumuzu görmüş olmam kariyerimde itici bir güç etkisi yaptı. Daha iyi işler başaracağıma dair güvenim artmaya başladı. Öğretmen olduktan sonra bütün yaşadıklarımı düşünerek öğrencilerime örnek olmaya çalıştım. Elimden gelenin en iyisini yapmak için uğraştım. Fakat bugün otuz yıl öğretmenlik yapmış bir kişi olarak eski öğretmenlerimle tekrar konuşup eski günleri andığımda görüyorum ki benim öğrencilerim için beslediğim iyi düşünceleri onlar da bizim için düşünmüşler ve hala düşünüyorlar. Buradan şu sonucu çıkarıyorum ki, öğretmen öğrencilerin her durumda bir rol modelidir. Bence bu rol modellik iki kutuplu bir terazi ya da bir sarkaç gibi çalışır. Öğrenci öğretmenini ya aynen taklit ederek rol model alır ya da öğretmeninin tam tersi yöne giderek onun gibi yapmamayı modeller.

Bugün bir eğitimci olarak tecrübelerimden hareketle şunu söyleyebilirim ki, öğretmenler çocukları değiştirmeye çalışmadan model olmalıdır. İyiliği ve güzelliği yaşayarak göstermelidir. Çünkü zaman gösteriyor ki her bir çocuk özeldir ve çocuk üzerinde her türlü dayatma, baskı ve yönlendirme ters etki yapabilir. Bu nedenle öğretmenin çocukları safi bir niyetle yalnızca sevmesi, hiçbir öğrenciyi birbirinden ayırmaması son derece önemlidir. Öğrencilerin demografik özellikleri, etnik yapısı, inanç ve mezhep kökeni, cinsiyeti veya ailesinin siyasi görüşü öğretmenlerin çocuğa olan bakış açısını negatif yönde etkilememelidir.

Zaman geçip de bir öğretmen olarak kendi öğretmenlerimle tekrar konuştuğumda bütün eski defterleri kapatıp onlarla yeniden kucaklaşmanın gerçekten çok güzel bir duygu olduğunu yaşamasaydım belki de bu yazıyı yazamazdım. Eski defterler dediğim de öğretmenimin kaşını çatması, bir tokat atması ya da düşük not vermesiydi. Bugün bu hatıraları özlemle, hasretle ve tebessümle anıyoruz.

Bu duygu ve düşüncelerle bugün yeniden öğrenci olsaydım öğretmenlerimi daha çok severdim. Şayet bugün yeniden öğretmen olsaydım öğrencilerimi daha çok severdim.

Motivasyon ve Heyecan

Yorum yapın , , , ,

Bir atı zorla dere kenarına götürebilirsiniz, fakat ata zorla su içiremezsiniz.

Fransız Atasözü

İnsan doğası gereği heyecan ve motivasyona açıktır. Motivasyonunu kaybeden insan yaşayan bir insan olmaktan çok uzaktır. Ufukta sizi bekleyen çekici bir hedefe doğru koşmak için güçlü bir istek duymuyorsanız yaşama gayenizi yeniden gözden geçirmelisiniz. Heyecan ve motivasyon coşku ve neşe kaynağıdır.

Bundan yıllar önce İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji bölümü Hocalarından Prof. Dr. İsmail Alev Arık Hocanın bir öğrencisi bir PDR öğretmeni ile tanışmıştım. Bana, motivasyon kavramını anlatmak için Alev Hocadan bir hatırasını nakletti. “Hocamız motivasyon konusunu anlatırken kürsüdeki masanın yanına gelir, bir elini masaya koyar ve çevik bir şekilde masanın üzerine zıplar ve masanın üzerinde ayağa kalkardı ve “işte arkadaşlar motivasyon budur” derdi”.[1] Ne zaman kendimi tükenmiş hissetsem ve iş yapma enerjimi kaybettiğimi hissetsem bu hatırayı hatırlarım ve adeta kendime gelirim. Motivasyon kavramını uygulamalı olarak anlatan Alev Hoca aynı zamanda iş yapma heyecanını kaybetmemek gerektiğini de uygulamalı olarak göstermiş oluyordu. Duygular buharlı bir treni harekete geçiren kazan dairesindeki enerjiye benzetilebilir. Akıl ise bir aracın direksiyonu gibidir. Motivasyon ve heyecan akıl ile yönetilmelidir.

  • Ulaş Kaplan’a göre motivasyonun adımlarını şu şekilde özetleyebiliriz:
  • Birinci adım; kendine inanmak ve güvenmektir, özgüvensiz bir motivasyon olmaz.
  • İkinci adım; elinden gelenin en iyisini yapmaktır, başkasıyla değil kendinizle yarışın.
  • Üçüncü adım; engelleri aşmaktır, engeller takılmak için değil aşılmak içindir.
  • Dördüncü adım; hazırlanmaktır, bir yay gibi zaman zaman gerilin ve güç toplayın.
  • Beşinci adım; sevgi ve inançtır, sevgi merkezli bir hayat ve hedeflerine inançla bağlanmaktır.
  • Altıncı adım; kendimizi motive ederek harekete geçirmektir. [2] Eylem yoksa başarı dan da bahsedilemez.

Kitabın ana fikri ise; “motivasyonun anahtarı kişinin kendi elindedir ve şans fırsatlara hazırlıklı olarak yakalanmaktan ibarettir” şeklinde ifade edilebilir.

Beresford (2011), motivasyon için farklı bir yaklaşım önerir; sonsuza kadar kendinizi ve ekibinizi motive etmek için yaptığınız işi oyunlaştırın (gamification) ve sonsuza kadar kendinize ve ekibinize yaptığı işten zevk almak ve puan kapmak için fırsat verin. Sosyal medya fenomenlerinin bir beğeni fazla almak için ölümü bile göze aldıklarını hatırlayıp beğeni puanının önemini kavrayın.[3] Çocukların oynamaktan hiç yorulmadıklarını ve oynaya bayıldıklarını hatırlayıp işlerinizi oyuna çevirin. Yaptığınız işten zevk alın. Oyunun akışına bırakın kendinizi ve motive olduğunuzu bile unutun. Yalnızca zevkle oynar gibi iş yapın.

Fogg, BJ, “Küçük Alışkanlıklar” isimli kitapta insanın kendi hayatında yaptığı küçük değişikliklerin her şeyi değiştireceğini iddia eder ve şu önerilerde bulunur:

  • İstenen davranışı belirleyin,
  • Onu küçük parçalara bölün ve küçültün,
  • Ve büyümesini destekleyin.

Fogg, insanların bir işi yapmak için duyduğu isteğe motivasyon adı verildiğini belirtir ve küçük alışkanlıklara odaklanıp bitirmenin büyük motivasyon vereceğini ileri sürer. Basit ve küçük alışkanlıklar yapmanın büyük alışkanlıklar kazanarak büyük işler başarmanın anahtarı olduğunu iddia eder. Fogg motivasyon için şu önerilerde bulunur:

  • Küçük alışkanlıklarınızı unutmamak için hatırlatıcı çapa tekniğini kullanın, örneğin telefon alarmını kullanın,
  • Çapadan hemen sonra yapın, iyi bir iş çıkardığınızda kendinizi kutlayın,
  • Davranış=Motivasyon, Yetenek ve Tetikleyici dengesini unutmayın.[4]

Sonuç olarak yazımızı şu önerilerle bitirebiliriz:

  • Motivasyon insanın kendi kendisi ile yaptığı mücadelenin bir sonucudur.
  • İç ve dış motivasyon olarak da ele alınan motivasyon konusunda hangi modelin daha etkili olduğuna karar vermek için “dökme suyla değirmen dönmez” sözünü hatırlayabilirsiniz.
  • Kendinizi tanıyın, önceliklerinizi belirleyin, bilgi ve sevgi ile enerji depolayın, heyecanınızı kaybetmeyin, yaşama enerjinizi ve ümidinizi yitirmeyin, sevgi ve coşku ile hareket edin, iyi bir planlama yapın, harekete geçin ve başladığınız işi bitirin.
  • Bir Japon özdeyişinde olduğu gibi, “büyük düşünün, küçük başlayın ve çabuk bitirin”.

İnsan doğası gereği heyecan ve motivasyona açıktır. Motivasyonunu kaybeden insan yaşayan bir insan olmaktan çok uzaktır. Ufukta sizi bekleyen çekici bir hedefe doğru koşmak için güçlü bir istek duymuyorsanız yaşama gayenizi yeniden gözden geçirmelisiniz. Heyecan ve motivasyon coşku ve neşe kaynağıdır.

Dr. Nadir Çomak

[1] Arık, İ. A. (1993) Motivasyon ve Heyecan’a Giriş, Çantay Yay. İst.

[2] Kaplan, U. (1998) Motivasyon Mucizesi, Sistem Yay. İst.

[3] Beresford, T. (2011) Sonsuz Oyunlaştırma, elma yay. İst.

[4] Fogg, B.J. Basit alışkanlıklar, https://www.oyunlastirma.co/kitap-ozeti/gamfed-turkiye-kitap-kulubu-yazdi-tiny-habits-kucuk-aliskanliklar/

“THINK TANK” Yapacak Bir “Stratejik Düşünce Kuruluşu” Oluşturma Teklifi

“THINK TANK” Yapacak Bir “Stratejik Düşünce Kuruluşu” Oluşturma Teklifi için 2 yorum , ,


Dr. Nadir Çomak

Bu proje ülkemizin içinde bulunduğu problemlere çözüm üretmek amacıyla düşünülmüş, planlanmış ve yazılmıştır. Bu konuda çalışma yapabilecek gönüllü teşekküllere ve gönüllü insanlara ihtiyaç vardır. Aşağıdaki proje taslağını ilgili ve meraklı insanlara takdim ediyorum.

SDA
STRATEJİK DÜŞÜNCE AKADEMİSİ
(ACADEMY OF STRATEGIC THINKING)

Kadim medeniyetimizin temellerini oluşturan değerlerimizi esas alan bir anlayışla; ülkemizin, medeniyet havzamızın ve bütün Dünya’nın daha yaşanabilir, daha huzurlu ve daha müreffeh bir yer olması için çözümler üretmek amacıyla faaliyet gösterecek olan SDA; insani değerler odaklı olarak aile ve gençliği hedef alan eğitim, kültür ve sanat bağlamında yeni bir Türkiye ve yeni bir dünya tasavvuru yolunda ortak akıl, bilimsel düşünce ve sivil iradenin hâkimiyetini esas alan bir sivil düşünce kuruluşudur.

SDA’nin Temel Amacı:

Millet iradesine, temel insan hak ve hürriyetlerine inanan ve bütün Dünya’ya ilham verecek bir Türkiye hayalidir. SDA, milletimizin bütün farklılıklarını kabul eden, birlikte yaşama kültürünün ilkeleri olarak birlik beraberlik, barış ve esenliğin hâkim olduğu ve bölgesindeki milletlere ilham kaynağı olacak bir küresel aktör olarak tarihteki lider rolünü tekrar oynayacak güçlü, kalkınmış, huzurlu bir Türkiye’nin inşası için ülkemizin yeni bir düşünce ekolü olmak için çalışır.

Temel Faaliyet Alanları

Medeniyetlerin buluşma alanı olan bölgesel konumuyla Türkiye’de; iç ve dış temel stratejik hedefler için düşünce ve politikalar geliştirmek, çözüm ve stratejiler üretmek ve projeler hazırlamak ve teklif etmek SDA’nin temel faaliyetlerindendir. Bu bağlamda Yeni ve güçlü Türkiye vizyonunun gereği olan proaktif kalkınma hamlesine katkılar sağlamak için alternatif stratejiler belirlemek, projeler hazırlamak, araştırmalar yapmak, rapor, analiz ve dosyalar yayınlamak ve bu amaçla seminer ve sempozyumlar düzenlememektir.

SDA’nin başlıca faaliyetleri şunlardır:


1.     Stratejik Plan hedefleri doğrultusunda proje çalışmaları
2.     Günlük ve haftalık analizler, yorumlar
3.     Raporlar, dosya çalışmaları, kitaplar
4.     Brifingler – Çalıştaylar – Basın konferansları
5.     Yayın faaliyetleri
6.     Medya faaliyetleri
7.     Ulusal ve uluslararası boyutta seminer, konferans, sempozyum, kongre vb. aktiviteler
8.     Beyin fırtınaları, Yuvarlak Masa Toplantıları, Paneller
9.     Anket çalışmaları, kamuoyu araştırmaları
10.   Eğitim faaliyetleri 

Stratejik Etkinlik Alanları


SDA üç yıllık stratejik planı çerçevesinde belirlenen amaçlar, beş ana programa ayrılmakta olup, her program bir koordinatör yönetiminde uzman, asistan ve stajyerlerden oluşacaktır. Program koordinatörlüklerinin gözetiminde proje gruplarıyla planlı faaliyetler yürütülecektir.

Çalışma Konseyleri ve Araştırma Merkezleri SDA’nin özgün faaliyet alanları olacaktır.


Program Koordinatörlükleri:


a.     Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler Programı
b.     İç Politika ve birlikte yaşama kültürü
c.     Ekonomi Programı 
d.     Tarih ve Toplumsal Hafıza Araştırmaları Programı
e.     Eğitim Programı


Künye

SDA Başkanı: ……………………

SDA Yüksek İstişare Kurulu ve SDA Başkanı:……………………………

SDA Kurulları

Yüksek İstişare Kurulu
İcra Kurulu
Yayın Kurulu
WEB Editörlüğü
Editör: ………………..

SDA Yazı İşleri Müdürü…………

Asistan: ……………………….

Vizyon, Misyon ve İlkeler

Vizyon

Farklılıklara saygı temelinde her vatandaşın kendisini birinci sınıf insan olarak gördüğü ve ülke kalkınması için el ele verip çalıştığı yeni bir Türkiye.

Misyon

Yeni bir Türkiye için;
“Sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir çevre için eğitim” anlayışıyla ülkemizin ve bütün insanlığın huzur ve refahı için izleme, araştırma, raporlama, eğitim, yayın, lobi, medya faaliyetleri ve toplantılar vasıtasıyla karar alıcılar ve kamuoyu üzerinde farkındalık oluşturmaktır.


İlkeler

  • Hukukun üstünlüğü
  • İnsani değerlere saygı
  • Bağımsızlık
  • İlke odaklılık
  • Uzmanlık ve güvenilirlik
  • Farklılıklara saygılı
  • Hesap verebilirlik
  • Ekip ruhuna dayalı kurumsallık
  • Sivil irade
  • Şeffaflık

Akademik ve Uzman Kadro


SDA bünyesinde hizmet verecek uzmanlar, kuruluş ilke ve amaçlarını benimseyen akademisyen, eğitimci ve farklı meslek gruplarından gönüllüler arasından seçilecektir.

Yazma Motivasyonu

Yorum yapın , ,

Kıymetli okurlarım, yazı yazmak insanın kendini ifade ettiği ve kendisini gerçekleştirdiği en önemli iletişim biçimlerindendir. Yazı yazmanın kişiye adeta bir rehabilitasyon etkisi yaptığı yönünde değerlendirmeler vardır. Yazı yazmak yazarı da okuyanı da rahatlatan ve iyi hissettiren bir etki yapar. Yazı yazmak için motivasyon arayanlar bilgiye, motivasyona, enerjiye, sevgi ve ilgiye ihtiyaç duyan insanları düşündüğünde kendi motivasyonlarının arttığını net bir şekilde hissedebilirler. Yazı yazmak tarihe bir not düşmek ve kıymetli bir eser bırakmaktır.

Bir iş yapmak için harekete geçme güdüsüne motivasyon denir. “Bireylerin günlük yaşantılarında gösterdikleri birçok davranışın hızı, şiddeti ve sürekliliğini belirleyen birtakım etkenler vardır. Bu etkenler, içten (bireyin kişisel özellikleri) ya da dıştan (çevre) gelen çeşitli faktörlerden etkilenmektedir”[1]. İnsan biyolojik, psikolojik, duygusal ve sosyal bir varlık olduğu için üç temel gelişim alanına sahiptir. Bu gelişim alanlarının her birisine göre farklı motivasyon unsurları devreye girer. Bu yazımda motivasyon konusunu Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi çerçevesinde ele almaya çalışacağım. Maslow teorisi veya Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi, Amerikalı psikolog Abraham Maslow tarafından 1943 yılında yayınlanmış bir çalışmada ortaya atılmış ve sonrasında geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir [2].

İnsanın hayatını biyolojik olarak devam ettirebilmesi için öncelikle enerjiye ihtiyacı vardır. Issız bir adada yaşayan bir insan yaşamak için öncelikle besin bulmak zorundadır. Hissedilen açlığın derecesi şiddetlendikçe yiyecek aramak için gerekli olan motivasyonun derecesi artar. Eski tarihi dönemlerde yaşamak için besin bulmak zorunda olan insan avcılık ve toplayıcılık yapıyordu. Yiyecek bulmak için gerekli motivasyonu bulamayan insan ölmekten kurtulamazdı. Bu durum bugün de aynen geçerlidir. Öncelikli olan yaşamak için yetecek kadar gerekli olan yiyeceğin lezzetinden ziyade varlığıdır. Karnı tok olan bir insanı motive eden diğer bir unsur zevk ve lezzettir. Tok olan bir insanın lezzetli bir kebap ya da baklava için kendisini motive etmesi biraz daha zorlaşır. Bahsettiğimiz motivasyon ilkeleri normal ve sağlıklı insanlar için geçerlidir. Akli melekeleri yerinde olmayan insanın motivasyonunda sıkıntı olabilir.

Beslenme ihtiyacını karşılayan bir insanın hayatta kalabilmesi için barınmaya ihtiyacı vardır. Fakat barınacak yeri bulabilmek için de enerji toplaması gerekir. Hem oturup dinlenmek hem de yiyeceklerini depolayıp korumak ve pişirmek zorunda olan insan bir barınak yapmaya ihtiyaç duyar. Soğuk, sıcak ve vahşi hayvanlardan korunmak gibi zorunluluklarda ortaya çıkan barınma ihtiyacının şiddeti barınak yapma istek ve arzusunu belirleyen temel bir motivasyon unsurudur. Issız adadaki bir insan için bir mağara, bir ağaç kovuğu ya da bir çadır barınak görevi görebilir. İstek ve ihtiyacın şiddeti motivasyonu artıran temel bir belirleyici olarak devreye girmektedir.

Karnı tok, sırtı pek ve yuvası hazır olan bir insanın aklına, neslini devam ettirmek için bir eş bulmak ve yuva kurmak arzusu gelebilir. Bu düşünce ne kadar güçlü ise bir eş bulma motivasyonu da o kadar güçlü olacaktır. İnsanların neslini devam ettirme isteği temel bir motivasyon gerekçesi olmakla birlikte eğer cinsel bir zevk olmasaydı belki de insan nesli devam etmeyecekti. O halde yapılan işten alınacak zevk temel bir motivasyon unsurudur. Bu nedenle yapılan her işi zevkli hale getirmek ve zevkli yönlerini bulmak gerekir.

Fiziksel ihtiyaçlarını karşılayan bir insanı motive edecek üst düzey amaçlar aklına gelebilir. Bu amaçları, insanın kendini gerçekleştirme isteği olarak ifade edebiliriz. Biyolojik ve maddi ihtiyaçlarını karşılayan bir insan metafizik hedeflere yönelmek eğilimindedir. Fakat bu noktada insanı bekleyen tehlike rahat içinde yaşamaktan gelen tembellik duygusudur. Rahat bazen o kadar tehlikelidir ki insanın hareket kabiliyetini ortadan kaldıran bir felç etkisi yapabilir. Ilık su ile doldurulup yavaş yavaş ısıtılan bir kazana atılan kurbağanın rahat için de duş alırken haşlandığı hikâyeyi duymuşsunuzdur. Demek ki rahat içinde yaşamak bazen öldürücü bir etki yapabilir. Bir de süt kazanına düşen ve boğulmamak için çırpınan bir kurbağanın bir lokma yağ yapıp onun üzerine tutunarak hayatta kalma hikayesini hatırladığımızda çalışmak ve çabalamak hayatta kalmanın en önemli ilkesi olduğunu görürüz. Bu iki örneğin birincisi motivasyonu bitiren rahat yaşama isteği, ikinci örnekteki ise yaşama isteğinden kaynaklanan motivasyonunun verdiği gayret ve çabadır. Bu motivasyon yaşatan bir enerjiye dönüşmüştür. IKIGAI kitabında okuduğum bir hikayede, Japon balıkçılar okyanusta yakaladıkları balıkların su dolu havuzda bozulmalarını önlemek için bir çare aramışlar. Çözümü su havuzuna bir köpek balığı yavrusu atmakta bulmuşlar. Köpek balığından kaçmak için çabalayan balıklar da canlılık ve tazeliğini korumuş. Sonuç olarak insan hayatta bir eser bırakmak istiyorsa vizyoner bir hedefe yönelmelidir. Bu hedef ne kadar güçlü ve cezbedici olursa insan o kadar hızlı koşacaktır. Kendisini motive etmek isteyen her insan beyninin içine bir köpek balığı atmalıdır! Yani sembolik anlamda ifade ettiğimiz bu köpek balığı bir amaç, bir dert, bir sorun olabilir. Dertsiz ve tasasız olmak motivasyonu düşüren bir etki yapabilir. Buradaki dert, bir tasa, bir arzu, bir sorunu çözme çabası anlamındaki sosyal sorumluluk anlamında kabul edilmelidir.

Şimdi gelelim yazma motivasyonuna. Bu yazının buraya kadar yaklaşık olarak yarım saatte yazıldığını söylesem ne düşünürsünüz? Sizce abartıyor muyum? Fakat gerçek o ki bu yazı yarım saatte yazıldı. Peki, bu motivasyonu nereden buldum. Öğretmenlerden oluşan bir arkadaş grubundaki yazı yazmanın güçlüğü üzerine yaptığımız konuşmalardan buldum. Demek ki bir sorun, bir arzu, bir istek, bir amaç yazı yazmanın motivasyon kaynağı olabilir. Sürekli olarak yeni bilgi girişi sağlayan insanlar farklı konularda daha kolay yazı yazabilir. Çünkü insan beyni un değirmenine benzer. Değirmen taşlarının arasında buğday varsa un öğütür. Buğday yoksa taşlar birbirini öğütür.[3] Hızlı veri girişi ve öğrenme yazı yazmayı kolaylaştıran bir unsurdur.

Etkili bir konuşma yapmanın ilkelerini sıralayan Lary King, konuşmaya başlarken anlatacaklarınızı maddeler halinde söyleyin, söylediğiniz maddeleri örneklerle detaylandırın ve anlattıklarınızı özetleyin demektedir. Etkili yazı yazmak da inanın bundan farklı bir şey değil. İyi ve kaliteli bir yazı yazmak için iyi bir başlık seçin, yazacaklarınızı giriş kısmında maddeler halinde özetleyin, maddeleri detaylandırıp kaynaklarla destekleyin ve sonuçta önerilerinizle yazıyı bitirin.

Kıymetli okurlarım, yazı yazmak insanın kendini ifade ettiği ve kendisini gerçekleştirdiği en önemli iletişim biçimlerindendir. Yazı yazmanın kişiye adeta bir rehabilitasyon etkisi yaptığı yönünde değerlendirmeler vardır. Yazı yazmak yazarı da okuyanı da rahatlatan ve iyi hissettiren bir etki yapar. Yazı yazmak için motivasyon arayanlar bilgiye, motivasyona, enerjiye, sevgi ve ilgiye ihtiyaç duyan insanları düşündüğünde kendi motivasyonlarının arttığını net bir şekilde hissedebilirler. Yazı yazmak tarihe bir not düşmek ve kıymetli bir eser bırakmaktır.

Bu yazı yazılmaya başladığından itibaren 45 dakika zaman aldı. Şimdi son bir dil kontrolünden sonra yayınlanabilir. Siz de hemen şimdi neden bir sayfalık bir yazı kaleme almayı düşünmüyorsunuz? İsterseniz ve denerseniz siz de başarabilirsiniz. Yazdıkça yazma yeteneğinizin geliştiğini göreceksiniz.

Kendinizi gerçekleştirmek için, bir eser bırakmak için, kendinizi iyi hissetmek için sizlere iyi yazmalar dilerim. Kolay gelsin.

29.04.2021

İstanbul

Dr. Nadir Çomak

[1] Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 343-361.

[2] https://tr.wikipedia.org/wiki/Maslow_teorisi

[3] İbn-i Haldun


Warning: Undefined array key "sfsi_mastodonIcon_order" in /home/nadircomak/public_html/wp-content/plugins/ultimate-social-media-icons/libs/controllers/sfsi_frontpopUp.php on line 175

Warning: Undefined array key "sfsi_mastodon_display" in /home/nadircomak/public_html/wp-content/plugins/ultimate-social-media-icons/libs/controllers/sfsi_frontpopUp.php on line 268

Warning: Undefined array key "sfsi_snapchat_display" in /home/nadircomak/public_html/wp-content/plugins/ultimate-social-media-icons/libs/controllers/sfsi_frontpopUp.php on line 277

Warning: Undefined array key "sfsi_reddit_display" in /home/nadircomak/public_html/wp-content/plugins/ultimate-social-media-icons/libs/controllers/sfsi_frontpopUp.php on line 274

Warning: Undefined array key "sfsi_fbmessenger_display" in /home/nadircomak/public_html/wp-content/plugins/ultimate-social-media-icons/libs/controllers/sfsi_frontpopUp.php on line 271

Warning: Undefined array key "sfsi_tiktok_display" in /home/nadircomak/public_html/wp-content/plugins/ultimate-social-media-icons/libs/controllers/sfsi_frontpopUp.php on line 265
error

Websitemi Beğendiniz mi? Başkalarının da faydalanması için paylaşır mısınız? :)

Email Gönder
Facebook
Twitter
Whatsapp